بیماری مرگ نارون یک مثال مناسب از یک بیماری جدی و کشنده­ی درختان شهری است. در نتیجه­ این بیماری در بسیاری از مناطق شهری اروپا درختان نارون از بین رفته با گونه­های دیگر جایگزین شدند. درختان خانواده نارون با بیش از 150 گونه اعم از درخت و درختچه بیشتر در نواحی معتدله­­ی شمالی و مناطق گرمسیری پراکنده­اند. درحدود 136 میلیون اصله نارون با بیش از 10 سانتیمتر قطرتنه در مناطق شهری و حومه شهرها در شش قاره برآورد شده است که به نظر می رسد بیش از 95 درصد آنها در اروپا، آمریکای شمالی و آسیا پراکنده شده باشند. علاوه برآن میلیون ها اصله درخت نیز در سرتاسر دنیا درجلگه­ها و کنار رودخانه­ها و جنگل­ها وجود دارند که قابل شمارش نیست و نباید آنها را از نظر دور داشت (آرکیرو و موریس، 1982 ). درخت نارون با دارا بودن قامتی بلند دارای زیبایی قابل ملاحظه ای بوده و به دلیل خصوصیات مفیدش از دیرباز در زمینه های مختلف اعم از صنعتی و زینتی به ویژه در طراحی فضاهای سبز شهری مورد استفاده قرارگرفته است (سانتینی و همکاران، 2002). بیماری مرگ هلندی نارون یکی از مهم ترین، زیان بار ترین و مخرب ترین بیماری های آوندی این درختان در نیمکره شمالی محسوب می شود (استیپز و کامپانا، 1981). این بیماری تاکنون با از بین بردن میلیون ها درخت نارون در اروپا و آمریکای شمالی موجب میلیون ها دلار خسارت اقتصادی شده است (سینکلیر و کامپانا، 1983). فرم جنسی عامل این بیماری قارچ Ophiostoma ulmi از شاخه Ascomycota و فرم غیر جنسی آن Graphium از شبه شاخه قارچ­های ناقص می­باشد. این بیماری یکی از مخرب­ترین بیماری­های درختان سایه­دار به ویژه گونه­های نارون می­باشد. البته قابل ذکر است که آسیب پذیری برخی گونه­های نارون درمقابل این بیماری نسبت به گونه­های دیگر این جنس کمتراست. به­عنوان مثال نارون چینی نسبت به اوجا مقاوم­تر است. عامل بیماری درآوند چوبی درختان مستقر می­شود و علائم بیماری به صورت پژمردگی ناگهانی برگ­ها تظاهر می­یابد که برگ­های پژمرده نهایتاً قهوه­ای وخشک می­شوند. این علائم ابتدا در برگ­های یک یا چند شاخه از تاج درخت به صورت یک طرفه ظاهر می­شود و بتدریج در کل تاج گسترش می­یابد (خداشناس و اطهری­پور، 1389).

امکان انتشار عامل بیماری به وسیله سوسک­های پوستخوار خانواده Scolytidae این بیماری را از بیماری های مشابه متمایزمی کند. دریک قرن گذشته، انتشار سریع عامل بیماری به مناطق دور دست از یک سو و حساسیت ارقام مختلف نارون ازسوی دیگر، به ترتیب در دهه­ی 1910 و 1940 باعث بروز دو اپیدمی با درجات شدت مختلف شده است (بریزیر، 1990). اپیدمی اول با Ophiostoma ulmi  مربوط به گونه غیرمهاجم شدت بیماری زایی کمتر و اپیدمی بعدی مربوط به گونه با شدت بیماری زایی بیشتر مهاجم با نام .novo-ulmi O می­باشد (بریزیر، 1991) بریزیر جدایه های با منشأ اروپایی را به نام نژاد اروپا-آسیایی اورآسیایی و جدایه های با منشأ آمریکای شمالی را به نام نژادهای آمریکای شمالی نامید(استیپز و کامپانا، 1981؛ بریزیر وکیرک، 2001). اخیراً گونه سومی به نامO. himal-ulmi  در ارتباط با بیماری مرگ درختان نارون در هیمالیا یافت شده است که یک بیماری اندمیک در این ناحیه محسوب می شود (بریزیر و مهروترا، 1995). اعتقاد بر این است که این بیماری از چین منشأ گرفته وسپس طی جنگ جهانی اول به اروپا و آمریکای شمالی راه پیدا کرده است (بریزیر، 1991 ).

تاریخچه پیدایش بیماری در ایران به درستی معلوم نیست، زیرا تا قبل از سال  1338 نامی از این بیماری در نشریات ایران برده نشده است ولی بیماری برای اولین بار در سال 1338 در جنگل های گلستان و در ارتفاعات پایین کرنفکتر و کندسکوی بر روی درختان اوجا و ملج مشاهده شد و بعد در بقیه نواحی جنگلی و حتی فضای سبز شهری گسترش یافت (رهجو و همکاران،  2001) در سال های اخیر در شمال کشور در گرگان و در درختان نارون چتری فضای سبز داخل شهر تهران عامل بیماری مرگ نارون Ophiostomanovo-ulmi معرفی شده بود (رهنما و همکاران، 2000) گونه جدید عامل بیماری نه تنها باعث زوال شدید درختان نارون شده است، بلکه به گونه جدیدی از درختان جنگلی در شمال کشور به نام آزاد با نام علمی Zelkova carpinifolia نیز حمله کردند و این اولین گزارش رسمی از وجود بیماری مرگ درختان آزاد در استان گلستان می­باشد (رهنما و طاهری، 2003). با توجه به گزارش­های بسیار از ظهور نژاد­های مهاجم بیماری در کمربند جنگلی شمالی کشور از پارک ملی گلستان تا ارسباران آذربایجان (عراقی و همکاران، 2007؛ رهنما و طاهری، 2004 ) و مناطق فضای سبز و پارک های شهرهای بزرگ کشور در چند سال اخیر اهمیت زیادی دارد (رهجو، 1999).

3-1-2- علائم بیماری

این قارچ در آوندهای چوبی درختان نارون مستقر می­شود و داخل آوندها تکثیر می­یابد. دراثر تکثیر عامل بیماری و تولید مواد فنلی و برخی از توکسین­ها (سموم) و ایجاد تایلوز (رشد بیش از حد سلولهای پارانشیمی اطراف آوندها)، آوندهای چوبی مسدود می­شود و کار انتقال شیره خام درون آوندها دچار اختلال شده و درحالت پیشرفته، متوقف می­شود. در نتیجه، شیره خام به قسمت­های هوایی درخت (سرشاخه­ها وبرگ­ها) نمی­رسد و برگ­ها زرد، پژمرده، سپس قهوه­ای شده و نهایتاً خشک می­شوند (خداشناس و اطهری­پور، 1389). این علائم معمولاً  از اواسط بهار در برگ­های یک یا چند شاخه از چتر درخت بصورت یک طرفه نمایان می­گردد و متعاقبا بیماری در سایر شاخه­ها گسترش می­یابد لازم به ذکر است که اگر آلودگی شدید باشد و در اوایل فصل رویشی صورت پذیرد، معمولاً درخت تا پایان فصل رویشی خشک خواهد شد و اگر آلودگی در اواخر فصل رویشی رخ دهد، بیماری به کندی پیشرفت نموده و بروز شدت خسارت در فصل رویشی بعد، رخ می­دهد. البته شدت آلودگی در مدت زمان خشکاندن درخت تاثیر بسزایی دارد. به بیان دیگر هرچه شدت آلودگی بیشتر باشد، درمدت زمان کوتاه­تری درخت می­خشکد.

3-1-3- راه­های تشخیص ظاهری بیماری

علاوه بر خشکیدگی یک طرفه تاج درخت که یکی از علائم واضح بیماری مرگ هلندی نارون می­باشد، قهوه­ای شدن آوندهای چوبی در زیر پوست که به علت مکانیزم بیماریزایی بیمارگر است، می ­تواند به تشخیص ظاهری بیماری کمک کند. بدین ترتیب در صورتی که پوست شاخه آلوده با چاقو برداشته شود، قهوه­ای شدن آوندها درناحیه زیر پوست قابل مشاهده خواهد بود، همچنین اگر از شاخه آلوده، مقطع عرضی تهیه شود، دایره قهوه­ای رنگی دور آوندها دیده می­شود

از موارد دیگری که به شناسایی این بیماری کمک می­ کند وجود منافذ خروجی سوسک پوستخوار است.

همچنین وجود دالان­های لاروی در زیر پوست نیز راهی برای تشخیص بیماری می­باشد البته باید درنظر داشت که وجود منافذ و دالان­های لاروی حتماً دلیلی بر وجود این بیماری نیست بلکه می ­تواند صرفاً بیانگر آلودگی با آفت پوستخوار نارون باشد ولذا بررسی­های بیشتر ضروری خواهد بود.

در اواخر بهار و اوایل تابستان زردی و پژمردگی برگ ها در یک یا چند شاخه از تاج درخت نمایان می­گردد. برگهای آلوده به سرعت قهوه ای شده و خشک می­شوند . در علائم بیماری در سایر شاخه­های بزرگتر نیز مشاهده شده و در اغلب موارد درخت بطور کلی خشک می­شود. آلودگی های که در اواخر تابستان به­وجود می­آیند بکندی پیشرفت نموده و فقط شاخه­های معدودی ممکن است آلودگی را نشان دهند. هرچند، پیشرفت بیماری معمولا در فصل رویشی بعد صورت می­گیرد درختانی که به شدت آلوده شده ­اند در فصل جاری از بین می روند و آنهایی که زمستان را سپری می­ کنند معمولا تا پایان فصل رویشی بعد خشک خواهند شد. شاخه های آلوده همراه با تغییر رنگ قهوه ایی در آوندهای چوبی خارجی می­باشند. این تغییر رنگ را در شاخه­های کوچک و بزرگ، تنه و گاهی ریشه درخت می توان دید. در درختان مرده و در حال مرگ دالانهای لاروی حشره ناقل در زیرپوست تنه و شاخه­های بزرگ مشاهده می­شوند (بلانچارد و تاتار[15]، 1991).

قارچ عامل بیماری به وسیله حشرات ناقل، یعنی سوسک های پوستخوار نارون به درختان حساس نارون منتقل می­شود حشرات به هنگام تغذیه از شاخه ها پاتوژن (عامل بیماری­زا) را منتقل می­ کنند. قارچ­ها از طریق زخم حاصل از تغذیه سوسک وارد سیستم آوندی شده و در آوندهای چوبی رشد و توسعه می­یابد   (پیترلاو و همکاران[16]، 2009). در نتیجه فعالیت پاتوژن ها در آوندهای چوبی و انسداد آنها عملکرد این اندام ها دچار اختلال شده و هدایت آب درون آنها متوقف می­گردد. پاتوژن­ها در سایر آوندهای چوبی پیشرفت نموده، سرشاخه­ها، شاخه ها و در نهایت تمام قسمت­های هوایی درخت را از جریان تبخیر جدا کرده و در نتیجه بلافاصله پس از زردی و قهوه­ایی شدن برگ­ها پژمردگی به سرعت در آنها به وجود می­آید در پایان با حمله پاتوژن با از بین رفتن بافت­های آوندی تمام درخت خشک می­شود سوسک ماده وارد پوست درختان مرده و در حال مرگ شده و در دالان بین پوست داخلی و چوب تخمگذاری می­ کنند. تخم­های تفریخ شده و لاروهای خارج شده زیرپوست، دالان­هایی را حفر کرده و در نهایت به شفیره تبدیل می­شوند هنگامی­که حشرات ، بالغ شده و خارج می­شوند به اسپورهای فرم غیرجنسی قارچ آلوده می باشند ، این کنیدی­ها درون تونل های  حفر شده به وسیله سوسک، تشکیل می­گردند . سوسک بالغ سپس پاتوژن را به درخت سالم منتقل می کند فرم جنسی قارچ به صورت پریتس[17] گردن بلندی است که در طبیعت به­ندرت تشکیل می­شود هرچند این فرم ممکن است در تشکیل نژادهای جدید پاتوژن نقش داشته باشد در کشت های آزمایشگاهی، فرم کنیدی ثانویه به آسانی از بافت های آلوده نارون جدا می­شود. هنگامیکه درختان نارون از یک جنس کنار هم باشند، پیوند ریشه­ها در آنها صورت گرفته و پاتوژن از ریشه آلوده به ریشه درخت سالم منتقل می شود ( بلانچارد و تاتار، 1991).

3-1-4- مدیریت و کنترل

با توجه به اهمیت بسیار زیاد بیماری تاکنون روش های متعددی برای کنترل بیماری بکارگرفته شده است که می­توان به استفاده ازحشره کش­ها جهت کاهش ناقل بیماری (استرینگر و تیمبرلیک، 1993 ). تیمار خاک برای جلوگیری از انتقال عامل بیماری از طریق پیوند ریشه ­های (نیلی و هیملیک، 1965). استفاده از قارچ­کش­های سیستمیک (استیپز، 1975؛ لانیر،1987) ریشه کنی درختان آلوده یا هرس اندام­ها و شاخ و برگ آلوده درختان (مارسدن، 1952). معرفی و استفاده از ارقام مقاوم (سانتینی و همکاران، 2002 ) و روش­های بیولوژیکی (بارنز و همکاران، 1996؛ سولا و جیل، 2003) اشاره کرد. از یک طرف، افزایش بی­رویه مصرف آفت کش­ها و مشکلات زیست­محیطی تیمارهای شیمیایی علیه قارچ و ناقلین و از سوی دیگر هزینه­ های بسیار بالای تهیه­ ارقام مقاوم درختان نارون در مقایسه با نهال­های مشابه و یا محصولات زراعی، طولانی بودن روش­ها یا اصلاح مقاومت و از همه مهم­تر خطرشکستن مقاومت در برابر نژادهای مختلف عامل بیماری، سبب گردیده تا محققین اهمیت کنترل بیولوژیکی را بیشتر مد نظر قرار دهند (رهنما، 1375؛ بیکر و کوک، 1975). گونه­های بسیار زیادی از باکتری­ها، اکتینومیست­ها و قارچ­ها خاصیت آنتاگونیستی[27] نسبت به عامل بیماری مرگ نارون تحت شرایط آزمایشگاهی را نشان داده­اند که می­توان به موارد زیراشاره کرد: استرین­هایی از Streptomyces albovinaceus و S.griseus (تاکای، 1984)، استرین­هایی[29] از باکتری Pseudomonas syringae  (مایرز و استروبل، 1983)، P.fluorescens (موردک و همکاران، 1984)، P.maltophilia (گرگوری و همکاران، 1986)، تاثیر باکتری Bucillus subtilis (شریبر و همکاران، 1988)، تحریک نهال با جدایه غیر بیماری زا قارچ Verticillum dahliae  (الگرسما و همکاران، 1993؛ سولا و جیل، 2003؛ وتن، 2003)، Phaeotheca dimorphosora (برنیر و همکاران، 1996)، به طورکلی گونه­های تریکودرما جزء قارچ­هایی هستند که از آنها به­عنوان عوامل بیوکنترل تجاری استفاده می­شود. تنوع در مکانیسم­های موجود در گونه­های تریکودرما برای توقف بیمارگرها، این قارچ را به عنوان عامل بیوکنترلی مطلوب مطرح می­سازد (پاپاویزاس، 1985؛ ساموئل، 1996). در ایران تاکنون مطالعات انجام شده توسط گونه­های تریکودرما فقط روی قارچ­های بیماری زای مهم درکشاورزی مانند انواع فوزاریوم­ها بوده است (پیغامی و نیشابوری، 1991 ؛ پیغامی، 1992 ؛ رهنما و همکاران، 2005). در این میان استفاده از قارچ­کش­های بنزیمیدازولی علیه این بیماری به رغم گزارش­هایی مبنی بر ظهور مقاومت، بیشتر از بقیه قارچ­کش­ها مورد توجه قرار گرفته است (شریبر و همکاران، 1986؛ گیبز و دیکینسون، 1975؛ استیپز و کامپانا، 1981؛ اسمالی، 1987 ). آنتونف و همکاران (1991) با انجام آزمون­های زیست سنجی نشان داد که اگر قارچ کش تیابندازول هیپوفسفیت با نام تجاری  Ceratectدرمراحل اولیه آلودگی به کارگرفته شود می ­تواند موجب درمان بیماری گردد. لانیر(1991) با تزریق چند قارچ­کش با فرمولاسیون­های تجاریPhyton-27 ،Fungi-Sol ،Arbotect-20S   و یک ترکیب بیولوژیک به نام  ) Binab-T محصول بیولوژیک از قارچ آنتگونیست (Trichoderma spp.  نتیجه گرفت که کمترین میزان پژمردگی نهال­های مایه کوبی شده با عامل بیماری درطی دو فصل رشدی، مربوط به نهال­های تیمار شده با قارچ­کشArbotect  می باشد. در یک ارزیابی آزمایشگاهی جهت بررسی میزان تحمل جدایه­های مهاجم و غیرمهاجم قارچOphiostoma   ulmi نسبت به کاربندازیم مشاهده شد که برخی از این جدایه­ها به غلظت5/. پی پی ام متحمل بوده ولی رشد آنها در محیط کشت عصاره مالت آگاردارای 5 پی پی ام کاربندازیم متوقف می گردد (بریزیر و گیبز، 1975). نیشیجیما و اسمالی (1971) طی آزمایش­های مختلف قارچکش­هایی نظیر بنومیل، لیگنازان، کاربندازیم، تیابندازول و تیوفانات متیل بر روی جدایه های مختلف عامل بیماری انجام دادند متوجه شدند که جدایه­های مهاجم و غیرمهاجم عامل بیماری در مواردی سطوح تحمل متفاوتی را از خود نشان می­ دهند .پینون و همکاران (1979) طی آزمونی با اسپور پاشی سوسپانسیون قارچ عامل بیماری بر روی محیط کشت­های دارای قطعاتی از شاخه­های تیمار شده با قارچکش­های تیابندازول و کاربندازیم، به ترتیب غلظت های 2 و 5 پی پی ام را به عنوان مؤثرترین غلظت­های بازدارندگی ازجوانه زنی اسپورها درمحیط کشت به دست آورد. با شیوع نژادهای جدید بیماری مرگ نارون در دهه ی 70 میلادی و عملکرد بسیارخوب ترکیبات بنزیمیدازولی در کنترل بیماری­های گیاهی مسئولان سازمان حفظ محیط زیست ایالات متحده را بر آن داشت تا اقدام به تشکیل گروه­های ویژه و متخصص برای کنترل بیماری مرگ نارون با به کارگیری از این گروه ترکیبات شیمیایی در کنار سایر روش­های مؤثرکنترلی کنند (سازمان محیط زیست آمریکا، 1975).

به­طور کلی به دلیل این که بیماری مرگ نارون یک بیماری آوندی بوده وعامل بیماری به طورعمده در آوندهای چوبی گیاه فعالیت دارد برای کنترل بیماری باید ازسموم سیستمیک استفاده شود .در این راستا سموم بنزیمیدازولی به دلیل خاصیت آپوپلاستی قوی نسبت به سایر قارچ کش­های سیستمیک از قابلیت کنترلی بالایی برخوردار بوده و به­طورعمده از این ترکیبات برای کنترل عامل بیماری استفاده می­شود ولی به دلیل وجود مسأله مقاومت عوامل بیماری زا به این گروه از قارچکش­ها امروزه استفاده از این ترکیبات در تناوبی ترکیب با سایر قارچ­کش­ها برای کنترل بیماری­های گیاهی توصیه می­شود  (توملین،1997). بنابراین استفاده متناوب از سموم شیمیایی بنزیمیدازولی و غیربنزیمیدازولی مؤثر بر بیماری مرگ نارون در کنار سایر روش­های بیوکنترلی (عراقی و همکاران، 2007 ) و استفاده از ارقام مقاوم و یا واریته­های دورگه به دست آمده دربرنامه­های اصلاح نارون (عراقی و رهنما،2007 ) در قالب یک مدیریت تلفیقی می ­تواند مؤثر واقع شود عراقی و همکاران (2008) با هدف ارزیابی مقدماتی تأثیر چند قارچکش بنزیمیدازولی و ترکیبی در جوانه­زنی اسپورهای عامل بیماری و مقایسه این دو گروه قارچکش و نیز بررسی امکان استفاده از قارچ­کش­های ترکیبی درتناوبی جایگزین با توجه به امکان ظهورمقاومت به این دسته از قارچ­کش­ها دریافتند که قارچ­کش کاربندازیم با 50 درصد دوز موثر کارآمدترین قارچ­کش بوده و قارچ­کش­های تیوفانات متیل، تیابندازول و رورال تیاس به ترتیب در ردیف بعدی قرارگرفتند.

3-2- پژمردگی ورتیسیلیومی

پژمردگی ورتیسیلیومی اولین بار در سال 1879 بر روی سیب زمینی معرفی شد (فراول و همکاران، 1996) اما اولین گزارش بیماری، به عنوان یک عامل خسارت­زای مهم به سال 1914 در مورد مزراع پنبه می باشد. پژمردگی ورتیسیلیومی از بیماری­های مهم درختان سایه دار و زینتی است. این بیماری در لهستان خسارت شدیدی به نهال­های بلوط وارد می­ کند اما این بیماری در درختان بالغ معمول نیست (استوش و همکاران، 1996). پژمردگی ورتیسلیومی در نهالستان­هایی که قلمه­های حساسی مانند گونه­های مختلف افرا را تولید می­ کنند خسارت شدیدی را بر جای می­گذارند (پیسمن، 1995).

با گذشت بیش از 100 سال از  مطالعات مربوط به این بیماری، پژمردگی­های ورتیسیلیومی جز مهم ترین بیماری محسوب می­شوند. در این مدت بیماری بر روی 420 گونه درختی گزارش شده است و هر ساله بر تعداد میزبان­های این بیماری افزوده می­شود ( فردین و توما، 2006 ). به­نظر می­رسد اکثر درختان کننده به این بیماری حساسند. طبق بررسی­های گریک و هوئیسمن، (1988) بیش از 70  نوع درخت و بسیاری از درختچه­ها مورد حمله این بیماری قرار می­گیرند. هایملک (1986) نیز 56 گونه درخت و درختچه را به عنوان میزبان­های قارچ Verticilium گزارش نمود. این محقق دریافت بیماری در هشت جنس از درختان شامل Acer, Ulmus, Magnolia, Fraxinus, Cercis, Liriodendron, Catapla Scop, Eleagnus معمول­تر است. علاوه بر دامنه وسیع میزبانی و گسترش جغرافیایی بیماری، پژمردگی­های ورتیسیلیومی سالانه خسارت زیادی به درختان میوه، زینتی و سایه دار وارد می­ کنند (گوردن و همکاران، 1989؛ گنت و همکاران، 1995). همچنین این بیماری  تولید بذر درخت را تحت تاثیر قرار می­ دهند (فو و همکاران، 1999).

3-2-1- علائم بیماری

عکس العمل درخت در مقابل حمله بیمارگر باعث تغییراتی در فرآیند فیزیولوژیکی و مورفیزیولوژیکی درخت می­گردد که در نهایت با علائم قابل رویت در درخت میزبان همراه است. درختان آلوده اغلب پژمردگی و سرخشکیدگی را نشان می­ دهند. در پژمردگی­های  حاد علائم به­صورت پژمردگی سریع شاخ و برگ­های یک شاخه و یا قسمتی از درخت اتفاق می­افتد. قبل از این علائم کوچک شدن فنجانی شدن برگ­ها و گاهی سوختگی حاشیه برگ­ها و تولید بذر زیاد دیده می­شود (بلانچارد و تاتار، 1981). علائم ناشی از آلودگی­های ورتیسیلیومی بین میزبان­های مختلف متفاوت است و علی رغم نام پژمردگی ورتیسیلیومی، پژمردگی واقعی به واسطه آلودگی با گونه­های مختلف ورتیسیلیوم همیشه رخ نمی­دهد پژمردگی مشخص ممکن است در یک طرف درخت، در یک یا چند شاخه، یا حتی در یک طرف برگ به وجود آید. این علائم در شاخه­های مسن تر مشاهده می­شود. با پیشرفت آلودگی، مناطق نامنظم کلروتیک بر روی برگ­ها، به خصوص بین رگبرگ­های اصلی و حاشیه­ای برگ به وجود می آید این مناطق به تدریج بزرگ می­شوند. سوختگی روی برگ­ها در مراحل اولیه ی بیماری به شکلv است و در نهایت با از بین رفتن برگ همراه می­باشد. برگ­ها قبل از نکروز کامل ممکن است ریزش کنند در حالت آلودگی شدید، درخت تمام برگ­های خود را از دست می­دهد (فرانک و همکاران، 1992 ). در برخی موارد، رگبرگ­ها به رنگ قهوه­ایی یا بنفش تغییر رنگ می­یابند (فردین و توما، 2006) از ویژگی­های بارز بیماری، پژمردگی بر روی شاخه­های جوان در ساعات گرم روز و کاهش علائم در شب است. آلودگی ریشه توسط نماتدهای انگل می ­تواند ظهور و شدت بیماری­های ناشی از ورتیسیلیوم را افزایش دهد (بک و همکاران، 2001). آلودگی­های نماتدی ترکیب شیره­ی خام را در بافت آوند چوبی تغییر می­ دهند و از این طریق میزان جمعیت بیمارگر با تحریک جوانه­زنی اسپورها افزایش می­یابد (برگ و همکارن، 2005).

حمله شدید قارچ به سیستم آوندی موجب مرگ نهال می­شود و خشکیدگی درختان مسن­تر را به همراه دارد (استیپز و کامپانا، 1981) گاه بخش­هایی از پوست درختان بزرگ از بین می­رود و تراوش ترکیبات از این قسمت ها مشاهده می­شود (صانعی و همکاران، 2004). در مواردی شانکرهای کشیده­ای در روی ساقه اصلی در اطراف شاخه­های آلوده و هم چنین به طور جداگانه روی تنه به وجود می­آید پوست سطح  شانکرها ترک خورده و ترشحاتی به رنگ قهوه­ای- سیاه ممکن است از حاشیه لکه ها خارج شود (بلانچارد و تاتار، 1981). پیشرفت پژمردگی در برگ­ها و خشکیدگی تاج در نهایت مرگ درخت را به همراه دارد عوامل پژمردگی آوندی به عنوان یک عامل محیطی، با تاثیر بر روند فیزیولوژیکی درخت قادرند میزان نسبی رشد درخت را تغییر دهند. در این رابطه کاهش تجمع مواد آلی، کاهش تعداد گل و بذر از اثرات آلودگی درختان به پژمردگی ورتیسیلیومی است (کارلوسی، 2009؛ صانعی و رضوی، 1998).

انتشار قارچ­های عوامل پژمردگی اساسا در بافت آوندچوبی صورت می­گیرد و در این بافت ها، اندام رویشی بیمارگر (ریسه) و تیلوز مشاهده می­شود (تاتار، 1989). تغییر رنگ آوند چوبی در ساقه­های اصلی و فرعی، ریشه و دمبرگ از علائم داخلی درختان بیمار است (کافمن و همکاران، 1989). در برون چوب درختان آلوده تغییر رنگ به صورت نقاط یا حلقه­های کامل  یا ناقص در برش عرضی قابل مشاهده است (هایملک، 1986). طوری که در برش مقطعی از این بافت­ها، آوندها به رنگ تیره دیده می­شوند . البته این تغییر رنگ با آنچه در مورد پژمردگی فوزاریمی به وجود می­آید تفاوت  محسوسی دارد. زیرا در پژمردگی ورتیسیلیومی آوندها به­صورت نقاط پراکنده به رنگ تیره-روشن نمایان است اما در درختان آلوده به فوزاریم، در محل قطع ساقه یک حلقه کاملا تیره رنگ وجود دارد.  تغییر رنگ آوندی در گونه­های درختان مختلف است طوری که در گونه­های جنس افرا به صورت سبز تیره، در جنس نارون قهوه­ایی و در اقاقیا به رنگ قهوه­ ای مایل به سیاه می­باشد. با این حال در زبان گنجشک تغییر رنگی مشاهده نمی­ شود (جفرسون و گاسن، 1991).  تغییر رنگ آوندهای چوبی اغلب در تنه و شاخه­های بزرگ مشاهده می­شود و در درختان بزرگتر ممکن است این تغییر رنگ به شاخه­های کوچکتر نیز برسد تغییر رنگ تا حدی محو شده و محدود به نواحی کوچکتری می شود. تغییررنگ بافت­های آوند چوبی اگرچه علامت مناسبی جهت تشخیص بیماری­های ورتیسیلیومی است (بلانچارد و تاتار، 1981)، اما این تغییر رنگ گاه بسیار ناچیز و در برخی موارد نیز وجود ندارد (استیپز و کامپانا، 1981).

3-2-2- چرخه بیماری

عوامل پژمردگی ورتیسیلیومی درختان را از طریق ریشه مورد حمله قرار می­ دهند. V. dahliae  از عوامل بیماری­زای تک چرخه­ای است و یک چرخه در طی فصل رویشی دارد اما برخی دیگر از عوامل بیماری زا مانند V .albo-atrom بر روی بافت درخت اسپور تولید می­ کند. این اسپورها در ارتباط با پراکنش هوازی می­باشند و انتشار بیماری را بر عهده دارند (جیمزدیاز و همکاران، 1988).

چرخه زندگی در عوامل پژمردگی بسیار مشابه است و می ­تواند به مرحله خفتگی، مراحل انگلی و گندرویی تقسیم شود در مرحله خفتگی، جوانه­زدن ساختارهای استراحتی بیمارگر در خاک به واسطه فقدان ترکیبات خاص تغذیه­ایی یا وجود ترکیبات ممانعتی ترشح شده از میکروارگانیسم­های مختلف، ممانعت می­شود. از بین رفتن خفتگی به ترکیبات ازته و کربنه­ی موجود در ترشحات ریشه نسبت داده می شود (هایمسترا، 1995). از آنجا که هریک از سلول­های میکرواسکلرات[76] و ریسه تیره قادر به جوانه زدن می­باشند هریک از ساختارهای استراحتی می­توانند چندین بار جوانه بزنند و به این ترتیب احتمال آلودگی موفقیت آمیز می­یابد (گرین، 1982).

مرحله انگلی در گونه­های مختلف ورتیسیلیومی به­طور معمول با آلوده نمودن درختان حساس آغاز می شود. آلودگی در نوک ریشه یا در مناطق تشکیل ریشه ­های فرعی ایجاد می­شود (برگ و کرچل، 2005). برای رسیدن بیمارگر به بافت آوند چوبی، قارچ باید از آندودرم (درون پوست) بگذرد که به عنوان یک سد فیزیکی در مقابل آلودگی به شمار می­آید، بنابراین عبور از آندودرم تنه زمانی میسر است که آندودرم در نوک ریشه  تشکیل نشده است یا آسیب دیده باشد (باورز و همکاران، 1996). پس عبور از آندودرم، بیمارگر به بافت آوند چوبی نفوذ می­ کند و در آنجا با تولید اسپور به صورت جوانه زدن افزایش می­یابد. اسپورها تولید شده از طریق جریان  شیره­ خام در درخت منتشر می­شوند.

با پیشرفت علائم بیماری و نکروز شدن بافت یا پیری درخت، بیمارگر وارد مرحله گندرویی می­گردد. در این حالت علاوه بر بافت­های آوندی، بافت­های دیگر ریشه و قسمت­های هوایی مورد حمله قرار می­گیرد. در این مرحله V. alba-atrum قادر است بر روی بافت­های آلوده اسپور تولید کنند اما گونه V. dahliae مقادیر زیادی میکرو اسکلرات تولید می­شود که گاه می­توانند 15-10 سال باقی بمانند (هریس و یانگ، 2009). اگر درخت تابستان زنده بماند، پاتوژن در فصل رویشی بعدی حمله خود را طریق ریشه  شروع می­ کند.مرگ کامل درخت معمولا 3-2 سال طول می­کشد برخی درختان مخصوصا درختان بزرگ سال­های زیادی دوام می­آورند و هرساله مختصر علائمی را ظاهر می­سازند یا حتی ممکن است توسعه بیشتر بیناری مشاهده نشود. پاتوژن در خاک به صورت رشته­های میسلیوم در بقای درختی و یا میکرواسکلرات پایدار می­ماند. مدت زمان بقای این ساختار استراحتی در V. alba-atrum  کمتر است. گونه­های عوامل پژمردگی همچنین در میزبان­های دائمی می­توانند به صورت ریسه زمستان گذرانی کنند. این بیمارگرها در اندام­های تکثیری مانند غده، پیاز و بذر نیز قادر بقا می­باشند و از این طریق منتشر می­شوند. انتشار عوامل بیماری از طریق آلوده کردن دانه­های گرده نیز گزارش شده است.

3-2-3- مدیریت و کنترل

بیماری­های ورتیسیلیومی معمولا از طریق استفاده از ادوات کشاورزی آلوده، آبیاری و استفاده از بذر یا مواد درختی آلوده مانند غده، پیاز و پایه­ های آلوده منتشر می­شوند کنترل این بیماری­ها به واسطه ی بقا طولانی مدت ساختارهای استراحتی ، دامنه وسیع بیمارگر و فقدان قارچ کش­ها موثر بر بیمارگر پس از ورود آن به آوند چوبی مشکل است بنابراین خارج نمودن و حذف درختانی که پژمردگی ورتیسیلیومی برای آنها مشخص شده است. به عنوان موثرترین روش جهت کنترل بیماری خواهد بود

می توان مایه تلقیح را از طریق خاک، استفاده از سموم تدخینی کاهش داد. هنگامیکه درختی بوسیله پژمردگی ورتیسیلیومی خشک می­شود، باید از کاشت مجدد گونه­های حساس در آن محل خودداری کرد و یا قبل از کاشت، خاک را با فومیگانت­ها[81] ضدعفونی کرد. درمواردی که توسعه بیماری مختصر است، تقویت درخت با کوددهی ، آبیاری و هرس شاخه­های آلوده علائم بیماری را کاهش می­دهد (بلانچارد و تاتار، 1981). البته این روش­ها به دلایل مختلف نسبتا غیر کارا می­باشند. آفتاب­دهی خاک تنها در برخی از ماه­های سال که شرایط گرمایی ویژه وجود دارد میسر است. از طرفی، این روش در سایه­انداز درخت قابل استفاده نیست. استفاده از ترکیبات شیمیایی جهت تدخین محدودیت­های شدیدی دارد، زیرا محیط زیست و سلامت عمومی را به خطر می­اندازند.

در دو دهه اخیر، استفاده از روش­های کنترل بیولوژیک علیه بیمارگرهای پژمردگی آوندی مورد توجه قرار گرفته است (هیل، 1999). این روش­ها شامل استفاده از قارچ­های آنتاگونیست (هارپر، 1988)، قارچ­های میکوریز (هاوک و لازارویتز، 2002)، باکتری­های آنتاگونیست (برگ و همکاران، 2005)، همچنین استفاده از کودهای آلی یا ازته به خاک جهت تغییر میکروارگانیسم­ها (سرناک و دولینار، 1999). به طور کلی مقادیر نیترژون که برای رشد مطلوب درختان کافی است به افزایش مقاومت می­انجامد. نیتروژن نیتراتی باعث افزایش حساسیت به ورتیسیلیوم می­شود اما نیتروژن آمونیومی روی پاسخ میزبان با  نوع گونه میزبان تغییر می­ کند. هرچند تغییر وضعیت تغذیه­ای در خاک می ­تواند روی شدت پژمردگی ورتیسیلیومی به ویژه هنگامی که عنصر مورد نظر در گسترده کمبود است تاثیر داشته باشد از آنجایی که اثر حاصل­خیزی روی مقاومت به پژمردگی ورتیسیلیومی به­وسیله برهم کنش میزبان- بیمارگر و شرایط محیطی اداره می­شود، متغیرهای بسیاری را در بر می­گیرد و از این رو توصیه­های خاص امکان پذیر نیست (انگلهارد، 2004). از آنجا که کنترل بیماری های ورتیسیلیومی از طریق کاهش مایه تلقیح نسبتا مشکل می­باشد، بهترین روش مدیریت این نوع بیماری­ها استفاده از ارقام مقاوم است (هریس و یانگ، 2002). هرس شاخه­ها آلوده در مراحل اولیه بیماری به­منظور جلوگیری از پیشرفت بیماری، تقویت درخت جهت پیشگیری از جذب ناقلین (درختان ضعیف بیشتر در معرض آلودگی به پوستخوارها قرار می­گیرند)، مبارزه شیمیایی با ناقلین از طریق سم پاشی تنه و شاخه­های آلوده به پوستخوار با سموم پردوام مانند لیندین، تزریق قارچ کش به درخت امکان پذیر است (خداشناس و اطهری­پور، 1389).

امروزه در کشورهای پیشرفته روش تزریق به تنه درختان، برای مبارزه با آفات و بیماری­ها و رفع کمبود عناصر غذایی یکی از روش­های اجرایی موفق مبارزه با این بیماری می­باشد. در کشور ما نیز تاکنون فعالیت­هایی در این خصوص صورت پذیرفته و موفقیت­هایی را بدنبال داشته است که اجرایی شدن آن مستلزم برنامه ریزی صحیح وآگاهانه خواهد بود.

• ایجاد شیار داخل خاک و قطع اتصال ریشه­ها به منظور جلوگیری از انتقال بیماری از طریق اتصالات ریشه­ای
• رعایت بهداشت از طریق ضد عفونی نمودن ادوات کار، حذف درختان آلوده و ضد عفونی کردن بستر درختان آلوده با یکی از قارچ کش­ها عمومی مثل بنومیل
• استفده از فومیگانت، بدین­ترتیب که سموم تدخینی مانند واپام را زیر پوشش نایلونی محاط شده اطراف شاخه و یا تنه آلوده، آزاد می­ کنند. این سموم در زیر پوشش بصورت گاز درآمده، براسپورهای قارچ عامل بیماری اثرگذاشته و پیشرفت بیماری­زا کنترل می­ کند.

[1]- Arciero and Morris

[2]- Santini et al

[3]- Stipes and Campana

[4]- Sincliar and Campana

[5]- Brasier

[6]- Brasier

[7]- Stipes and Campana

[8]- Brasier and Kirk

[9]- Brasier and Mehrotra

[10]- Rahjo

[11]- Rahnama

[12]- Rahnama and Taheri

[13]- Iraqi

[14]- Rahjo

[15]- Belanchard and tatar

[16]-Peter lowe et al

-Pirits

[18]- Stringer and Timberlake

[19]- Neely and Himelick

[20]- Stipes

[21]- Lanier

[22]- Santini et al

[23]- Barnes et al

[24]- Solla and Gil

[25]- Rahnama

[26]- Baker and Cook

-Antagonist

[28]- Takai

-Strine

[30]- Myers and Strobel

[31]- Murdoch

[32]- Gregory

[33]- Schreiber

[34]- Elgersma

[35]- Voetten

[36]- Bernier et al

[37]- Papavizas

[38]- Samuels

[39]- Peighami and Neishaboori

[40]- Peighami

[41]- Schreiber

[42]- Rahnama

[43]- Gibbs and Dickinson

[44]- Stipes and Campana

[45]- Smalley

[46]- Antonov

[47]- Lanier

[48]- Brasier and Gibbs

[49]- Nishijhma and Smally

[50]- Pinon et al

[51]- Tomlin

[52]- Iraqi et al

[53]- Iraqi and  Rahnama

[54]- Fravel

[55]- Stosz

[56]- Picman

[57] -Fradin and Thomma

[58]- Gerik and Huisman

[59]- Himelick

[60]- Gordon et al

[61]- Gent et al

[62]- Fu et al

[63]- Frank et al

[64]- Fradin and Thomma

[65]- Back et al

[66]- Berg  et al

[67]- Stipes and Campana

[68]- Belanchard and Tatar

[69]- Carlucci

[70]- Kaufman et al

[71]- Himelick

[72]-Jefferson and Gossen

[73]- Stipes and Campana

[74]- Jimenez-Diaz et al

[75]- Hiemstra

-Microscolrat

[77]- Green

[78]- Berg and Krechel

[79]- Bowers et al

[80]- Harris and Yang

-Fomigant

[82]- Hill

[83]- Harper

[84]- Hawke and Lazarovits

[85]- Berg  et al

[86]-Cerenak and Dolinar

[87]- Engelhard

[88]- Harris and Yang​

علاوه بر عوامل زنده، عوامل محیطی (غیرزیستی) نیز می­توانند منجر به ایجاد بیماری دردرختان شوند. به اختلال در روند عادی فعالیت­های فیزیولوژیکی درخت در اثر عوامل غیر زنده، بیماری فیزیولوژیکی گفته می­شود (جهان­آرا و هاشمی، 1382). بیماری­های غیرزیستی (بیماری فیزیولوژیک) در واقع نوعی از بیماری­های درختی هستند که بوسیله­ی یک عامل بیماری­زای غیر زنده یا غیر زیستی بوجود می­آیند. که تظاهر آن در درخت اغلب به صورت کلروز (زردی برگ در اثر تخریب یا تشکیل نشدن کلروفیل)، نکروز (مرگ سلول­ها و قهوه­ای شدن ناحیه مرده در برگ)، رنگ پریدگی برگ­ها، توقف در رشد و خشکیدگی قسمت­های مختلف درخت بروز می­نماید. درختان بهترین وضعیت رویشی خود را در دامنه­ای از عوامل مختلف غیرزیستی دارند که محیط اطراف آنها را تشکیل می­دهد این عوامل شامل دما، رطوبت خاک، مواد غذایی، نور، آلاینده­های هوا و خاک، رطوبت هوا هستند. هرچند این عوامل برای درختانی که در اکوسیستم­های طبیعی رشد می­ کنند نیز تاثیرگذارند اهمیت آنها روی درختان موجود در اکوسیستم­های شهری به­طور قابل توجهی مهم­تر است، زیرا این درختان معمولا در خارج از اکوسیستم­های طبیعی خود کاشته می­شوند که نیازهای طبیعی رویشی آنها فراهم نمی­ شود. درختان در فضاهای سبز شهری در محیط­های کاملا مصنوعی رشد می­ کند و تحت فشار وتنش­های محیطی بسیاری هستند (سیمون[1]، 1989). از مهم­ترین بیماری­های غیرزیستی در درختان می­توان به کمبود عناصر غذایی، مسمومیت ناشی از سموم شیمیایی، سرمازدگی، گرمازدگی، عوارض ناشی از آلودگی هوا و صدمات ناشی از عملیات ساختمانی، تنش­های آبی (کمبود یا افزایش آب مورد نیاز درخت)، تنش­های نوری، تنش ناشی از وزش­ مداوم باد، آسیب­های ریشه­ای و باران­های اسیدی هستند.

2-1- ویژگی بیماری­های غیرزیستی

صفات عمومی بیماری­های غیرزیستی که جز بیماری­های غیر عفونی در درختان محسوب می­شوند، ناشی از کمبود یا افزایش عوامل محیطی تامین کننده­ زندگی آنها است. بیماری­های غیر عفونی در غیاب بیمارگر ایجاد می­شوند و نمی­توانند از درخت بیمار به درخت سالم انتقال پیدا کنند این گونه بیماری­های غیر عفونی ممکن است در تمام مراحل زندگی یک درخت ایجاد شوند ویژگی­های بیمار­های غیر عفونی با توجه به عوامل محیطی خاص و انحراف این عامل از حالت طبیعی، متفاوت است این نشانه­ها ممکن است خفیف تا شدید باشد و حتی ممکن است موجب مرگ درخت شوند.

در یک اکوسیستم، هر عامل اختلال می ­تواند باعث ایجاد یکسری تغییرات زنجیره­ای شود. این تغییرات ممکن است تا جایی پیش بروند که تعداد محدودی از گونه­ها بتوانند در اکوسیستم زنده بمانند تعدادی از این نیروهای مخرب در یک اکوسیستم شهری هستند که می­توانند محیط را برای ادامه حیات درختان نامناسب کنند.

عوارض زمینی شهری عمدتا در نتیجه جاده­سازی و فعالیت­های ساختمان­سازی تغییر می­ کنند. که به همراه آن تغییرات شدیدی در رطوبت موجود در خاک و الگوهای زهکشی ایجاد خواهد شد. کاشت یا قطع گروهی از درختان در یک مسیر گاه می ­تواند تغییرات حادی را در میزان رطوبت موجود بوجود آورد. تغییرات عوارض زمین در نتیجه سنگفرش کردن یا فشردن خاک در اثر عبور وسائط نقلیه، ساختمان خاک که بر نفوذ پذیری موثر است را تخریب می­ کند. این تغییرات نه تنها بر فیزیولوژی ریشه درختان تاثیر می­گذارند، بلکه بر فیزیولوژی فلور میکروبی اطراف ریشه­ها نیز اثر می­گذارند. به­عنوان مثال بیماری زوال بلوط سفید [2] در مناطق شهری ایالات متحده ناشی از تخریب سطوح رطوبتی در نتیجه فعالیت­های ساختمان­سازی بود. در برخی موارد کاهش سطح آب­های زیر زمینی شرایط رطوبتی را برای فعالیت و گسترش مایکوریز­ها نامساعد می­سازد. کاهش جمعیت مایکوریز­ها می ­تواند منجر به زوال بلوط گردد.

2-2- تشخیص بیماری­های غیر زیستی

تشخیص بیماری­های غیرزیستی، گاهی با نشانه­هایی مشخص که بر اثر کمبود یا افزایش عامل خاصی در درخت ایجاد می­شود بوجود می­آید، بسادگی امکان­پذیر است. در برخی موارد تجزیه و تحلیل عواملی مانند شرایط آب و هوایی قبل و بعد از شیوع بیماری، تغییرات اخیر در مواد آلاینده­ی خاک و هوای منطقه­ایی که درخت در آن رشد می­ کند، مقدور است. غالبا نشانه­ های بیشتر بیماری­های غیرزیستی مانند سایر بیماری­های غیر عفونی بسیار نامشخص و مشابه نشانه­ های است که بر اثر ویروس­ها و بسیاری از بیمارگرهای ریشه تولید می­شوند.  بنابرین تشخیص این بیماری­ها پیچیده­تر است.  زیرا باید ثابت کرد که هیچ بیمارگری باعث ایجاد بیماری نشده است و باید بیماری را روی درخت سالم که تحت شرایطی که نشانه­ها در آن ایجاد شده است به وجود می­آید برای تمایز بیشتر بین عوامل محیطی که قادر به ایجاد نشانه­ها مشابه هستند تشخیص بیماری­های غیرزیستی غالبا مانند بیماری­های زیستی دشوار است. اگر ترکیبی از یک یا چند بیماری غیرزیستی و زیستی روی یک درخت یا در کل منطقه بروز کند تشخیص بیماری و اهمیت هر یک از اجزای آن بسیار مشکل است و اغلب ناممکن است. کوچ[3] (1989) اظهار داشت گمان اینکه هر بیماری تنها یک عامل دارد اشتباه است. در اکوسیستم­های شهری درختان معمولا هدف چندین عامل مخرب و بیماری­های مرکب قرار می­گیرند. این پیچیدگی­ها ممکن است ناشی از انباشته شدن اثرات صدمات مختلف بر درختان یا بر هم خوردن توازن اثر یکی از صدمات بر دیگر صدمات است. به­عنوان مثال، یک درخت ممکن است علائم کمبود عناصر غذایی را نشان دهد که ناشی از مجموعه ­ای از اثرات پوسیدگی­های ریشه، کاهش فعالیت­های مایکوریز، کاهش رطوبت وغیره باشد. هم چنین این احتمال وجود دارد که آلودگی هوا می ­تواند صدمات قارچی به برگ­ها بوسیله قارچ­کش­ها در سطوحی که به درخت آسیبی وارد می­ کنند را کاهش دهد. از سوی دیگر آلودگی­های هوا می­توانند پاتوژن­های برگی را کاهش دهند.

زمانی که درختان در اثر عوامل محیطی مانند کاهش رطوبت، کمبود مواد غذایی، آلودگی­های هوا یا سرمازدگی تحت تاثیر قرار گرفته باشند، معمولا ضعیف خواهند شد و نسبت به یک یا چند عامل بیمارگر مستعد آلودگی می­شوند. برای مثال، سرمای دیررس باعث آلودگی گل­ها و جوانه­ها به Alternaria  و Botrytis می­شود استفاده از علف کش­ها آلودگی با فوزاریم (fozarium spp ) را افزایش می­دهد. بسیاری از تنش­های محیطی باعث بروز بیماری­های زیستی می­شوند. در ادامه مهمترین عوامل تنش­زای محیطی که باعث بوجود آمدن بیماری­های فیزیولوژیک در درختان شهری می­شوند مورد اشاره قرار می­گیرد.

2-3- کمبود عناصر غذایی

خاک در صورتی شرایط مطلوب رشد درخت را فراهم می­ کند که حاوی تعادل صحیحی از عناصر غذایی مورد نیاز درخت باشد. عناصر غذایی ضروری درختان به دو گروه عناصر پر مصرف و کم مصرف تقسیم می­شوند (خداشناس و اطهری پور، 1389) عناصر کم مصرف شامل آهن، منیزیم، روی، سدیم، کلر، روی، نیکل، مس، مولیبدم، بورن  به مقدار بسیار کمی مورد نیاز درختان می­باشند ولی نیاز درختان به عناصر پر مصرف شامل نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، گوگرد، منیزیم زیاد است. البته باید توجه داشت که علی­رغم نیاز ناچیز عناصر کم مصرف، نقش آنها در فعالیت­های حیاتی درخت، کمتر از عناصر پر مصرف  نیست­(وست[4]، 2006؛ خداشناس، 1389).

رشد بهینه درخت، مستلزم وجود میزان کافی از هر دو گروه از عناصر مذکور در خاک است. قابل ذکر است که تغییرات  pH یا میزان اسیدیته بستر رشد، حضور فرم قابل جذب عنصر و همچنین غلظت سایر یون­های موجود در خاک، در جذب یک عنصر توسط درخت بسیار موثر است (خداشناس و اطهری پور، 1389) به عنوان مثال براساس گزارشات موجود،  pH خاک در اغلب نقاط شهر تهران در محدوده 1/8-4/7 می­باشد و این امر باعث تاثیر منفی در جذب عناصری نظیر آهن، مس، منگنز و روی  توسط درختان می­گردد.

نشانه­ های بیماری که بر اساس کمبود برخی از مواد غذایی ایجاد می­شوند عمدتا به عملکردی بستگی دارد که آن عنصر در درخت به عهده دارد. بیشتر نشانه­ های کمبود عناصر غذایی اختصاصی هستند اما برخی نشانه­ها وقتی یک یا چند عنصر کم هستند مشابه­اند. بیماری های زیادی وجود دارند که دلایل آنها کمبود یا در دسترس نبودن یک یا چند عنصر غذایی لازم در خاک است. اگر میزان کمبود خیلی پایین­تر از حد بحرانی باشد درخت نشانه­ های حادی تولید می­ کند و در نهایت از بین می­رود.

2-4-1- کمبود آهن

یکی از شایع­ترین کمبودهای عناصر غذایی در درختان شهری، کمبود آهن است که باعث زردی بین رگبرگ­ها (رگبرگ­ها سبز می­مانند)، کاهش رشد و سرانجام توقف رشد درخت خواهد شد. باید توجه داشت که به علت عدم تحرک آهن در درخت، کمبود این عنصر ابتدا به صورت زردی برگ­های جوان­تر بروز می­ کند و در ادامه برگ­های پیرتر زرد می­شوند.

احتمال بروز کمبود آهن عمدتاً در خاک­های قلیایی و آهکی بیشتر است. زیرا آهن در این خاک­ها رسوب می­ کند و به فرم غیرقابل جذب برای درختان تبدیل می­گردد. قدم اول در کنترل کمبود آهن، پیشگیری از بروز این کمبود است و بنابراین باید شرایط محلولیت و قابلیت جذب آن را فراهم نمود. برای معالجه کمبود آهن در ایران از سولفات و سایر ترکیبات معدنی نمی­توان استفاده کرد. زیرا این ترکیبات در خاک آهکی یا قلیایی هیدرولیز شده و آهن آنها  به­طورکلی

رسوب می­ کند (آهومنش، 1379) ترکیبات شیمیایی به نام کلات (به­عنوان کود حاوی عناصر کم مصرف) مدت­ها است که به بازار عرضه گردیده و نتایج جالبی برای درمان کمبود آهن و سایر عناصر کم مصرف به همراه داشته است. کلات عبارت است از مجموعه یک ترکیب آلی کمپلکس و یک فلز که در بین آن احاطه شده است (لاربی[5] و همکاران، 2001). در ایران سه نوع کلات به شرح ذیل به بازار عرضه می­شود که:

جدول 1 نام تجاری، نوع خاک و مقدار مصرف سه نوع کلات مهم در ایران

کلات­های آهن بصورت حلقه­ای در اطراف تنه درختان و محدوده سایه انداز تاج درختان پاشیده شده ویا بصورت چال­کود در خاک قرار گرفته و نهایتاً آبیاری می­گردد. قابل ذکر است که کلات­های مذکور را می­توان بصورت محلول پاشی با محلول 1تا3 در هزار و در فصل بهار (2تا3 بار درسال) برروی درختان استفاده نمود. عارضه کمبود آهن در درختانی مانند چنار، اقاقیا، صنوبر، تبریزی، ماگنولیا، پیچ گلیسین، به ژاپنی، پیروکانتا و مکرراً دیده شده است  (سالاردینی، 1384).

2-4-2- کمبود نیتروژن

یکی دیگر از کمبودهای رایج عناصر غذایی در درختان، کمبود نیتروژن است که باعث رنگ پریدگی، زردی پهنک برگ و کاهش رشد رویشی درخت می­شود. شایان ذکر است که کمبود نیتروژن در درخت، ابتدا به صورت رنگ پریدگی و زردی در برگ­های مسن­تر، سپس در برگ­های جوان­تر دیده می­شود. زیرا این عنصر توانایی تحرک در درخت را داشته و هنگام نیاز، نیتروژن از برگ­های پیر به سمت برگ­های جوان حرکت می­ کند در نتیجه کمبود آن ابتدا در برگ­های مسن­تر بروز می­ کند. کمبود نیتروژن بیشتر در درختان کاشته شده در خاک­های فقیر از نظر مواد آلی که با کمبود فرم قابل جذب نیتروژن هستند و خاک­های شنی و سبک که نیتروژن به راحتی در آنها شسته شده و از دسترس ریشه درخت خارج می­شود دیده می­شود. کمبود نیتروژن از طریق کوددهی با کودهای سولفات آمونیوم، نیترات آمونیوم، اوره و فسفات آمونیوم تامین می­شود. از روش­های مصرف کودهای نیتروژنی می­توان به روش نواری یا خطی، کپه­ای، پخش در تمام سطح خاک و محلول پاشی اشاره نمود. لازم به ذکر است که کاربرد کود سولفات آمونیوم درخاک­های قلیایی و آهکی بیشتر از سایر کودهای نیتروژنی توصیه می­شود. زیرا این کود بیشتر از سایر کودهای نیتروژنی می ­تواند pH  خاک را کاهش دهد  (سالاردینی، 1384).

گرچه پارامترهای مختلفی از قبیل آب و هوا، شرایط خاک و غیره بر­زمان مصرف کود تاثیر می­گذارد ولی می­توان گفت چون کودهای نیتروژنی به سرعت از دسترس ریشه درخت خارج می­شود، بهترین زمان مصرف این کودها در زمان حداکثر رشد و فعالیت درخت بعضی فصل بهار می­باشد. عارضه کمبود نیتروژن در طیف وسیعی از درختان فضای سبز شهری مانند چنار، اقاقیا، سدروس، بید، به­ژاپنی، ماگنولیا دیده شده است (خداشناس و اطهری پور، 1389).

2-4-3-کمبود فسفر

از دیگر کمبودهای رایج در درختان فضای سبز شهری، کمبود فسفر است  (خداشناس و اطهری­پور، 1389) که عوارض آن به­صورت کاهش رشد ریشه و اندام­های هوایی درخت، ریزش زود هنگام برگ­ها و کاهش گلدهی بروز می­نماید. دراین شرایط ظهور شکوفه و جوانه­های برگی کم شده و بنابراین محصول دانه و میوه کم می­شود. همچنین رنگ برگ­ها در اثر کمبود فسفر، سبز تیره کدر می­شود و به تدریج به آبی برنزی تا بنفش می­گراید که این امر یکی از مشخص­ترین و معمول­ترین علائم کمبود فسفر به شمار می­رود.

بروز عوارض ناشی از کمبود فسفر، بیشتر در درختان کاشته شده در خاک­هایی با میزان مواد آلی کم و همچنین در خاک­های آهکی (به علت رسوب کردن فسفر در خاک) دیده می­شود که نیاز به فسفر از طریق کوددهی با کودهای سوپر فسفات، سوپر فسفات تریپل، دی آمونیوم فسفات قبل از شروع رشد درخت در پاییز و زمستان مرتفع می­شود.

2-4-4- کمبود پتاسیم

تغییر رنگ برگ­ها از سبز به سبز تیره مایل به خاکستری و سوختگی و نکروز نوک و لبه برگ­ها و حتی لوله­ای شدن برگ­ها در طول رگبرگ اصلی از علائم کمبود پتاسیم است که در برگ­های مسن­تر، سریعتر بروز می­نماید. مرگ سرشاخه­ها، کاهش رشد ساقه اصلی و کوتاه شدن درخت، ریزش گل­ها و ضعف درخت نیز از عوارض ناشی از کمبود پتاسیم در  درخت است. درختانی که در خاک­های سبک و اسیدی کاشته شده ­اند، بیشتر علائم ناشی از کمبود پتاسیم را نشان می­ دهند که کوددهی با سولفات پتاسیم، نیترات پتاسیم و کلرور پتاسیم در دو تا سه نوبت می ­تواند این کمبود را رفع کند. نوبت اول موقع کاشت یا کمی قبل از آن و نوبت های بعدی درحین رشد است. در مورد درختان، افشاندن کود پتاسی در سطح خاک و مخلوط کردن آن با خاک (یا دفن کردن درحدود منطقه فعالیت ریشه­ها) از جمله روش­های مناسب به شمار می­رود.

وجود عناصر به میزان بیش از حد مورد نیاز نیز می­­تواند همانند کمبودها مسمومیت­هایی را در درخت به وجود آورد و باعث بروز خسارت شود. مثلا زیادی نیتروژن در خاک و یا روی سطح شاخ و برگ درختان موجب سوختگی و ایجاد نقاط نکروزه می­گردد. آزمایش تجزیه خاک و بافت­های درختی گام موثری جهت شناسایی وضعیت بستر رشد از نظر عناصر غذایی و اتخاذ تمهیدات لازم جهت کاهش خسارات ناشی از کمبود در درختان می­باشد.

2-5- گرمازدگی

گرمازدگی ناشی از افزایش بیش از حد درجه حرارت هوا از دیگر بیماری­های فیزیولوژیک درختان است که خشکی هوا و کم آبی درخت به علت افزایش میزان تعرق، تشدید کننده صدمات ناشی از افزایش بیش از حد دمای هوا است . زردی و سوختگی نوک و پهنک برگ­ها، ریزش زود هنگام برگ­ها، سوختگی پوست درختان (بویژه نهال­ها)، ایجاد شانکر[6] در درختچه­ها و تنه درختان از علائم گرمازدگی در درختان می­باشد. همچنین گزارشاتی از ترشح شیرابه از برگ درختان کاج، سدر، بید، افرا و بدنبال آن جذب قارچ های فوماژین نیز در اثر افزایش درجه حرارت هوا ارائه شده است   (خداشناس و اطهری پور، 1389).

درختان معمولا بالاتر از دمای قابل تحمل برای درخت، در مقایسه با دمای پایین ­تر از دمای کمینه، متحمل صدمات بیشتر و سریع­تری می­شوند. اثر دمای بالا بر درختان همراه با اثر سایر عوامل محیطی به ویژه نور زیاد، خشکی، کمبود اکسیژن، یا باد شدید توام با خشکی است آفتاب سوختگی مربوط به دمای بالا است.

باید توجه داشت که در زمستان نیز سلول­هایی از تنه درختان که در طول روز تحت تابش نور خورشید هستند، تحمل کمتری در برابر سرمای شبانه داشته و در اثر اختلاف دمای شب و روز، این سلول­ها یخ زده و می­ترکند. چنین عارضه­ای در افرا و زبان گنجشک دیده شده است . در چنین حالتی پوشاندن تنه درختان از سطح خاک تا پایین­ترین  شاخه با کاغذی مخصوص می ­تواند از صدمات وارده جلوگیری نماید. البته باید دقت کرد که کاغذهای بکار رفته جهت پوشاندن تنه درخت در فصول رویشی برداشته شود. در صورت عدم دسترسی به کاغذهای مخصوص، می­توان از گونی یا پارچه های نرم که به تنه درخت آسیب وارد نکنند، استفاده کرد.

2-6- سرمازدگی

سرمازدگی یکی از اختلالات فیزیولوژیکی درخت در اثر کاهش شدید درجه حرارت هوا می­باشد. گونه­های مختلف درختان در سنین مختلف با توجه به طول دوره سرما، عکس العمل­های متفاوتی به کاهش درجه حرارت هوا نشان می­ دهند که این واکنش­ها در مراحل اولیه به صورت کلروز و ایجاد لکه بر روی برگ­ها، خشکیدگی برگ­ها و ریزش آنها، مرگ و ریزش جوانه­ها، نکروز گل­ها، خشکیدگی سرشاخه­های درخت، ترک خوردن پوست شاخه­ها و سپس خشکیدگی تنه و ریشه نمایان شده و در نهایت منجر به مرگ درخت می­گردد خسارتی که دمای پایین به درخت وارد می­ کند بسیار بیشتر از دمای بالا است دمای زیر صفر درجه­ سانتی­گراد خسارت­های مختلفی به درخت وارد می­ کند این خسارت­ها شامل یخ­زدگی دیر هنگام به برگ­های جوان و قسمت انتهایی مریستمی و شاخه­ سبز و غیر خشبی است. نوارهای سرمازدگی مانند بافت چوب­پنبه­ایی تغییر رنگ یافته وبه صورت نوار یا بخشی وسیع روی شاخه­ها پس از سرمای دیررس تولید می­شود.  کاشت درختان مقاوم به سرما، پرورش درختان بلند و استفاده از پوشش نایلون در هوای سرد برای درختان ارزشمند از روش­های پیشنهادی کنترل سرمازدگی درختان می­باشد.

2-7- تنش نوری

درختان کاشته شده دربین ساختمان­های بلند ممکن است سطح نسبتا پایینی از نور را در بخشی از روز و یا تمام روز دریافت کنند. در درجه­ حرارت­ها و میزان تبخیر بالا، شدت نسبتا پایین نور یک عامل تنش­زای شدید است. گونه­های سایه­پسند با نقطه­ی جبران فتوسنتزی پایین می­توانند در این گونه شرایط استفاده شوند اما در شرایطی با سایه­ی شدیدتر درختان کمی برای کاشت وجود دارد. روشنایی­های خیابان ها و معابر عمومی ساختمان­ها ممکن است فرآیندهای طبیعی واکنش­های فتوپریودی درختان را مختل کنند. تاخیر ریزش برگ­ها در پاییز و زودتر باز شدن جوانه­ها در بهار در کنار تیرهای چراغ برق را معمولا می­توان مشاهده کرد. در اکوسیستم های شهری نرخ زنده مانی درختان پایین و رشد آنها محدود است (باسوک و وایت­لاو، 1987، جیم، 1992؛ هوگ و باس­ول­، 1993). شرایط نوری در مناطق شهری زمانی که نور به وسیله­ی ساختمان­های مجاور دریافت می­شود ممکن است برای درختان ناکافی باشد (اّراکه و ترجانگ، 1981) در نتیجه درختان نسبت به شرایط سایه سازش پیدا می­ کنند یعنی میزان حداکثر فتوسنتز و نقطه­ی جبران نوری کاهش می­یابد و برگ­ها ضخیم­تر می­شوند (کلگرن و کلارک، 1992).

نور ناکافی، باعث کاهش تشکیل کلروفیل در درخت و موجب رشد ضعیف ساقه و طویل شدن میانگره­ها می شود در نتیجه برگ­ها سبز رنگ پریده و دوکی شکل خواهند شد و گل­ها و برگ­ها قبل از موعد می­ریزند. این حالت، بی رنگی یا تاریک روشنی نامیده می­شود. درختان با رنگ سبز روشن در اکوسیستم­هایی طبیعی بیشتر در مناطقی دیده می­شوند که به صورت متراکم رشد می­ کنند یا در زیر لایه­ای از تاج درختان بلندتر قرار دارند. بی­رنگی با درجات مختلف در مناطق شهری در درختانی که در سایه ساختمان­های مرتفع قرار دارند دیده می­شود. کمبود نور باعث تغییر رنگ برگ­ها، رشد دوکی شکل، ریزش برگ، کاهش گل­دهی و ریزش گل­ها می­شود. بالا بودن نور در درختانی که به نور کم نیاز دارند موجب ظهور لکه­های زرد قهوه­ای یا نقره­ای در برگ­ها می­شود (بلانچارد وتاتار[12]، 1981؛ خداشناس، 1389).

2-8- بیماری­های ناشی از فعالیت های عمرانی انسان

آسیب­هایی که دراثر فعالیت نادرست انسان به هنگام انجام عملیات ساختمانی، عمرانی و حفاری به درختان در فضای سبز وارد می­شود، گروه دیگری از بیماری­های فیزیولوژیک هستند که از اهمیت بالایی برخوردارند و در ادامه به شرح آنها پرداخته می­شود (ایزدپناه، 1389).

2-8-1- صدمات ناشی از عملیات حفاری

حفاری­هایی که جهت کابل کشی­ها، لوله کشی­ها، ایجاد انشعابات فاضلاب شهری وغیره صورت می­گیرد ممکن است سبب آسیب به تاج، طوقه و ریشه درختان مستقر درآن محدوده عملیاتی گردد که این صدمات می ­تواند خساراتی چون ضعف درخت، خشکیدگی بخشی از درخت و حتی خشکیدگی کامل آن را به همراه داشته باشد. لذا برای جلوگیری از بروز چنین خساراتی می­باید با رعایت فاصله مناسب در اطراف درختان به خصوص درختان تنومند و با ارزش، آنها را از گزند صدمات مصون داشت.

2-8-2- عملیات ساختمانی و عمرانی

فعالیت­هایی مانند احداث بنا، تعریض و احداث راه­ها و پیاده­روها در فضای سبز شهری می ­تواند صدماتی همچون آسیب به طوقه و تاج درختان در اثر برخورد با ماشین آلات، آسیب به ریشه در حین خاک برداری، خفگی ریشه به علت فشردگی خاک ناشی از تردد ماشین آلات سنگین و مسمومیت درخت در اثر کاربرد مواد شیمیایی مانند گازوئیل، قیر، رنگ و سیمان را به دنبال داشته باشد لذا جهت حفظ درختان از گزند چنین خطراتی باید مراقبت­های لازم از درختان حین عملیات ساختمانی به عمل آید. این مراقبت­ها می ­تواند شامل ایجاد حفاظ اطراف درختان و توجه و دقت کافی هنگام استفاده از مواد شیمیایی باشد. شاخه­های گونه­هایی با تاج­های بزرگ مانند نمدار و افرا که معمولا برای کاشت در حاشیه معابر استفاده می شوند ممکن است برای عبور و مرور مشکل­ساز شوند. راه حل این مشکل هرس شدید است که زیبایی طبیعی درخت را از بین برده و آن را مستعد هجوم بیماری ها می­ کند. لازم به ذکر است که جهت جبران آسیب­های وارده به ریشه درختان در اثر عملیات حفاری و ساختمانی، باید ضمن برقراری توازن ریشه و تاج از طریق انجام هرس­های مناسب، آنها را از طریق کوددهی تقویت کرد. همچنین تنش­های حرارتی و رطوبتی که در فصول گرم و سرد سال به درخت وارد می­شود، هوشمندانه مدیریت نمود (بلانچارد و تاتار[13]، 1981؛ خداشناس و اطهری­پور، 1389).

2-8-3- آسیب­های ناشی از شوری خاک

تجمع بیش از حد املاح موجود در خاک منجر به شوری خاک می­گردد که این امر باعث برهم خوردن تعادل بین عناصر موجود در بستر کاشت شده و اختلالات فیزیولوژیک درختان را به همراه خواهد داشت (کولینس و همکاران[14]، 2001). شوری خاک در اثر عواملی مانند زیادی املاح موجود در آب آبیاری، استفاده بی­رویه از کودهای شیمیایی و کاربرد نمک جهت یخ زدایی در سطح شهرها، تشدید می­گردد که مشکلاتی را برای درخت به همراه دارد، زیرا به علت افزایش غلظت یون­های ناشی از افزایش نمک به خاک و متعاقباً افزایش فشار اسمزی محلول خاک، شیب هیدرولیکی جریان آب تغییر نموده و در نتیجه درخت با خشکی فیزیولوژیک مواجه می­گردد. در این شرایط پلاسمولیز در سلولهای درخت رخ می­دهد (خداشناس و اطهری­پور، 1389). از طرف دیگر به دنبال تغییر شیب هیدرولیکی آب و مصرف آب ذخیره شده در اندام­های هوایی درخت و عدم جذب آب، درخت سریعاً دچار کم آبی شده که علائم آن ابتدا در جوانه­ها و برگ­های در حال باز شدن روی سرشاخه­ها به صورت سرخشکیدگی نمایان شده و به تدریج خشکیدگی در شاخه­های قطورتر نیز گسترش می­یابد و نهایتاً منجر به مرگ درخت می­گردد. این اتفاق در درختانی مانند چنار که به شوری حساسند به ویژه در سال­هایی که میزان مصرف نمک جهت یخ زدایی معابر بالاست، مکرراً دیده شده است. نمکی که برای جلوگیری از یخ­زدگی معابر و خیابان­ها استفاده می­شود مشکلات زیادی در بسیاری از شهرها از جمله شهرکرد، اردبیل و غیره بوجود آورد (هاواس، 1985؛ پدرسون و فوستد، 1996؛ پدرسون و همکاران، 2000). مقاوت درختان در برابر خسارت نمک از طریق مقاومت یا اجتناب است. گونه­های درختی از طریق دفع یون­های  Na+ و Cl–  از طریق ریشه­ها و جلوگیری از رسیدن یون­ها به قسمت­های آسیب­پذیر انجام می­شوند (آلن و همکاران، 1991). تفاوت­های اساسی بین مقاومت کلون­های مختلف صنوبر نسبت به شوری گزارش شده است (فانگ و همکاران، 1998؛ جانسون، 1999). مقاومت به شوری یک صفت کمی توارث پذیر است و به­نظر می­رسد مکانسیم آن مشابه مقاومت به خشکی، سرما و قرغاب شدن است (وینیکو، 1998).

از علائم مشخص عارضه شوری در چنار، جمع شدن پنجه برگ­ها در قسمت میانی شاخه­ها و ظهور برگ­های بزرگتر از حد طبیعی درپاجوش­ها و تنه جوش­هاست که ظهور برگ­های بزرگ در این قسمت­ها احتمالاً به علت اختلال در حرکت شیره نباتی و تجمع آن در بخش تحتانی درخت می­باشد قابل ذکر است که غلظت زیاد یون­هایی مانند سدیم و کلر می ­تواند بطور مستقیم موجب اختلال در باز و بسته شدن روزنه­های درخت گردد و بدین شکل صدمات شوری را بصورت سوختگی برگ­ها نمایان سازد (خداشناس و اطهری­پور، 1389).

2-8-3-1- کنترل و مدیریت

عدم استفاده از آب­های شور جهت آبیاری؛ استفاده از ماسه یا مخلوط ماسه و نمک به جای نمک جهت یخ زدایی معابر؛شایان ذکر است که یکی از روش های رایج جهت برف زدایی معابر در زمستان، استفاده از نمک می­باشد که اگر چه باعث کاهش نقطه انجماد یخ و برف و ذوب سریع آنها وحل مشکلات تردد وسایل نقلیه وعابرین می­گردد ولی به علت جاری شدن محلول آب نمک حاصل به بستر درختان، شوری خاک را به همراه دارد. به همین علت توصیه می­شود که برای برف زدایی به جای نمک از مخلوط شن و نمک استفاده گردد تا علاوه بر کاهش مصرف نمک از اصطکاک ایجاد شده توسط شن نیز بهره برداری شود.

• جمع­آوری لایه سطحی خاک باغچه­ها پس از یخ زدایی معابر با نمک و جایگزینی لایه سطحی خاک.
• آبشویی مکرر خاک از طریق غرقاب کردن زمین و یا استفاده از سیستم آبیاری بارانی جهت شستشوی املاح اضافی موجود در خاک.
• استفاده از سولفات کلسیم (گچ) و کلرور کلسیم در خاک جهت جایگزینی یون کلسیم با سدیم و کاهش شوری خاک.
• حذف سرشاخه­ها و شاخه­های خشکیده در اثر شوری و فرم دهی تاج درختان پس ازقطع شاخه­های خشک.
• کاشت درختان مقاوم به شوری در معابر و حاشیه جاده ها.

1-9- آلودگی خاک

اگرچه درختان مختلف با شرایط خاک­های مختلف به­طور کم و بیش سازگاری یافته­اند اما خاک­های مناطق شهری شرایط بسیار متفاوتی دارند (کارول، 1992). برخی از مواد شیمیایی استفاده شده در مناطق شهری در خاک انباشته می­شوند و به درختان صدمه می زنند نمک ها، علف­کش­ها و گازهای طبیعی مهم­ترین عوامل ایجاد کننده این بیماری­ها هستند. در برخی مناطق نمک های استفاده شده برای ذوب کردن یخ در بزرگراه­ها توده­های سمی در آبراهه ها را وجود می­آورند (بلانچارد وتاتار[23]، 1981). علف کش هایی که بطور وسیع برای از بین بردن علف های هرز چمن ها استفاده می شوند صدمات قابل توجهی به درختان و دیگر درختان چوبی وارد می کنند. این مشکلات زمانی که از کودها و علف کش ها به­طور همزمان استفاده می شود دو چندان می شود.

خاک­های اسیدی اغلب حاوی مقادیر اضافی برخی از عناصر ضروری و غیر ضروری هستند که هر یک در غلظت­های بالا ممکن است به درختان آسیب وارد کنند (ملکوتی و همکاران، 1384). از عناصر ضروری که به میزان زیادی مورد نیاز درختان است مانند نیتروژن و پتاسیم، معمولا اگر به مقدار بالای وجود داشته باشند سمیت کمتری نسبت به عناصر ضروری کم مصرف مانند روی، منگنز و  بر دارند. برخی عناصر ضروری کم مصرف مانند منگنز و منیزیم دامنه­ی وسیعی­تری نسبت به بر و روی دارند. نه تنها عناصر در دامنه­ی سمیت اختلاف دارند بلکه درختان مختلف حساسیت مختلفی به سطوحی معینی از سمیت برخی از عناصر دارند. غلظتی که در آن عناصر غیرضروری برای درختان سمی هستند (بننت[24]، 1993)، بین عناصر متفاوت مختلف است و درختان نیز نسبت به آنها حساسیت متفاوتی دارند به عنوان مثال، برخی از درختان با میزان خیلی ناچیز نیکل آسیب می­بینند. اما می­توانند غلظت­های بالایی از عنصر آلومینیم را تحمل کنند  (وانگ و همکاران[25]، 2008). آسیب ناشی از بالا بودن مقدار هر عنصر ممکن است اندک یا جدی و معمولا نتیجه­ی آسیبی است که به سلول­ها وارد می­آید اما این عنصر ممکن است در جذب یا اجرای عملکرد عنصر دیگر اختلال به وجود آورد و در نتیجه منجر به ایجاد نشانه­هایی از کمبود عنصری بشود که در عملکرد آن اختلال به وجود آمده است. بنابراین، سدیم بیش از اندازه در درختان، کمبود کلسیم را القا می­ کند در صورتی که سمیت  مس و منگنز یا روی هم به­طور مستقیم بر درخت تاثیر می­گذارد و هم کمبود آهن را درخت القا می­ کند (ایزدپناه و همکاران، 1389).

بالا بودن مقدار نمک­های سدیمی مخصوصا نمک طعام، سولفات سدیم و کربنات سدیم باعث می­شود که PH خاک بالا رود و آسیب قلیایی بروز کند این آسیب­ها در درختان مختلف متفاوت است و گستره­ی آن ممکن است از کوتولگی تا سوختگی برگ، پژمردگی و مرگ کامل نهال­ها و درختان جوان  ­باشد اگر خاک بیش از حد اسیدی باشد در رشد بسیاری از درختان اختلال ایجاد می شود و نشانه­ های مختلفی ممکن است تولید شود درختان معمولا در گستره­­ی pH بین 4 تا 8 رشد مناسبی دارند به علت انحلال پذیرتر بودن نمک­های کانی در محلول اسیدی است. این نمک­ها سپس در غلظت­هایی قابل جذب خواهند بود که یا سمی برای درختان هستند یا در جذب عناصر لازم دخالت می­ کنند و نشانه­ های کمبود مواد غذایی به وجود می­آورند.

بر، منگنز و مس غالبا در بیماری­های ناشی از سمیت عناصر کانی اثرگذار هستند. اگرچه سایر مواد معدنی مانند آلومینیم و آهن نیز در خاک­های اسیدی به درخت صدمه وارد می­سازند. بالا بودن میزان بر برای درختان بسیار سمی است. بالا بودن میزان منگنز نیز موجب تولید بیماری پیچیدگی برگ می­شود و در بافت مردگی پوست درختان نیز دخالت دارد یون­های کلر و سدیم نیز باعث کمی رشد و زوال درختانی می شوند که در حاشیه­ی خیابان­های می­رویند که در آنجا برای جلوگیری از یخ زدن جاده ها در زمستان از نمک استفاده می­ کنند (ایزدپناه و همکاران، 1389).

[1]-Simone

– White oak decline

[3]-Coch

[4]-West

[5]-Larbi et al

-Canker

[7]-Bassuk & Whitlow

[8] -Jim

[9]- Hodge and Boswell

[10]- ORourke and Terjung

[11]- Kjelgren and Clark

[12]-belanchard and tatar

[13]- Belanchard and tatar

[14]-Collins

[15]- Hvass

[16]- Pedersen & Fostad

[17]- Pedersen et al

[18]- Allen et al

[19]- Fung et al

[20]- Jonsson

[21]- Winicov

[22]- Craul

[23]- Belanchard and tatar

[24]-Bennett

[25]-wang et al​

از مصادیق افراد بی حسن نیت در قانون مدنی ما غاصبین هستند. غاصب هرگونه تصرفی که در ملک دیگری می‌کند اثر قانونی و شرعی ندارد اعم از اینکه از غاصب بودن خودش مطلع باشد یا نباشد و ملزم است که مال غصبی را به مالک آن مسترد دارد و این مسأله ممکن است دلیل بر طرد و عدم پذیرش حسن نیت در حقوق ایران باشد.[1]

ماده 308 قانون مدنی اظهار میدارد که: «غصب استیلا بر حق غیر است به نحو عدوان. اثبات ید بر مال غیر بدون مجوز هم در حکم غصب است.»

در مورد غصب حقیقی از آنجا که غاصب سوء‌نیت دارد اعمال مقررات غصب در مورد آن با اشکالی مواجه نیست، اما در مورد غصب حکمی (یعنی جمله اخیر ماده 308) که فرد از روی جهل و بدون علم در مال غیر تصرف می‌کند و در واقع حسن نیت (به معنای تصور اشتباه) دارد اعمال مقررات غصب در مورد چنین فردی محل بحث بوده  [2]و ممکن است اینگونه دلالت نماید، که قانونگذار ایرانی برای حالت سوء‌نیت و حسن نیت تفاوتی قایل نشده است اما با ملاحظه سایر مواد مربوط به غصب این استنباط به نوعی تعدیل می‌یابد و برداشت می‌گردد که حقوق ایران هر چند ممکن است مانند حقوق فرانسه به‌طور وسیع از شخص با حسن نیت حمایت نکرده باشد لکن اصل حمایت از شخصی با حسن نیت به‌خوبی مورد توجه مقنن قرار گرفته است.

ماده 323 در ادامه احکام غصب آورده است: «اگر کسی مال مغصوب را از غاصب بخرد آن کس نیز ضامن است و مالک می‌تواند بر طبق مقررات مواد فوق به هر یک از بایع و مشتری رجوع کرده عین و در صورت تلف شدن آن، مثل یا قیمت مال و همچنین منافع آن را در هر حال مطالبه کند».

نحوه بیان این ماده نیز که بدون توجه به علم و جهل و سوء‌نیت خریدار وضع شده است و او را در هر حال ضامن قرار داده و فرد با حسن نیت را حمایت نکرده است موجب القاء این نظر می‌گردد که حسن نیت در حقوق ایران پذیرفته نشده است. در حالیکه در نظام حقوقی فرانسه مطابق ماده 549 قانون مدنی این کشور «فرد با حسن نیت در طول مدتی که حسن نیت دارد مالک منافع فائته و مستوفات است و هیچ‌گونه خسارتی بابت این منافع نمی‌پردازد» [3]و «ضامن تلف و نقص عین مورد معامله نیز نخواهد بود».[4]

اما در ماده 325 موضوع قانون مدنی ایران کمی تلطیف گشته است و مشتری با حسن نیت مورد حمایت قرار گرفته است. در این ماده آمده است که: «اگر مشتری جاهل به غصب بوده و مالک به او رجوع نموده باشد او نیز می‌تواند نسبت به ثمن و خسارت به بایع رجوع کند اگرچه مبیع نزد خود مشتری تلف شده باشد و اگر …» در این ماده قانونگذار دو هدف را دنبال کرده است اول حمایت از مالک مال و تسهیل وصول مالش که در قسمت اول ماده بیان شده است و دوم حمایت از مشتری با حسن نیت و حق مراجعه او به بایع برای دریافت ثمن و خسارت. در واقع در این ماده خریدار جاهل و با حسن نیت همانند حقوق فرانسه مورد حمایت قرار گرفته است و گویی چنین فردی غاصب تلقی نشده است. البته با توجه به احترامی که حقوق اسلام برای مالکیت افراد قائل است برخلاف حقوق فرانسه خریدار با حسن نیت را مالک منافع مال در طول دوران حسن نیت تلقی نکرده است و مالک در هر حال به کلیه خسارات وارده به خود خواهد رسید.

ماده 324 قانون مدنی نیز که می‌گوید: در صورتی که مشتری عالم به غصب باشد، حکم رجوع هر یک از بایع و مشتری به یکدیگر در آنچه که مالک از آن ها گرفته است حکم غاصب از غاصب بوده، تابع مقررات فوق خواهد بود» با آوردن قید «مشتری عالم به غصب» و غاصب تلقی کردن وی درصدد حمایت از مشتری جاهل و با حسن نیت بوده است که با اعتماد اینکه بایع مالک واقعی است با او معامله کرده است و بدین صورت وی را مورد حمایت قرار داده است و این همان تصور اشتباه است که یکی از معانی عمده حسن نیت در فرانسه و آلمان است.

د) عقود معین

در این بند به جهت اهمیت عقد بیع و اینکه از لحاظ تاریخی فقهای ما مسایل عمومی قراردادها در بیع  رامطرح کرده‌اند مواردی که حسن نیت در بیع وجود دارد بررسی می‌کنیم و نیز عقد وکالت و مسایل پیرامون آن را نیز مطالعه خواهیم کرد.

یکی از مسایل مهم عقد بیع بحث تلف مبیع قبل از قبض است که مبتنی بر این خبر مشهور است که «ان المبیع اذا تلف قبل قبضه فهو من مال بایعه» و بر آن ادعای اجماع شده است.[5] مقصود از این قاعده که در ماده 387 قانون مدنی ما نیز مذکور افتاده است این است که «اگر مبیع قبل از تسلیم و بدون تقصیر و اهمال از طرف بایع تقل شود» علی‌رغم اینکه بیع به موجب ماده 338 قانون مدنی عقدی تملیکی است این تلف از آن بایع است و نه مشتری بنابراین «بیع منفسخ و ثمن به مشتری مسترد می‌گردد» برخی از اساتید این ماده را«که تلف مبیع پیش از قبض را از مال بایع می‌داند و او را ناگزیر به رد ثمن به خریدار می کند مبنی بر عدالت معارضی و رعایت حسن نیت در اجرای قراردادها دانسته‌اند که منسوب به اراده ضمنی و طبیعی معاوضه می‌شود».[6] در واقع پذیرش خلاف این حکم بر خلاف عدالت و حسن نیت است. بر خلاف عدالت است از این جهت که به واقع مشتری چیزی دریافت نکرده است تا عوض آن را بدهد و عدالت معاوضی مورد نظر متعاقدین با تلف قبل از تسلیم محقق نشده است و بر خلاف حسن نیت است چون مشتری با صداقت رفتار نموده است بدین معنا که خود موجبات تلف را به تسبیب یا مباشرت فراهم نیاورده است که در این صورت بر عهده خودش است. در فرضی نیز که فروشنده مبیع را تلف می‌کند حسن نیت آثار خود را نشان می‌دهد. در این فرض فروشنده ضامن مثل یا قیمت است یعنی ضمان او در این خصوص ضمان قهری است نه معاوضی [7]عقد بیع پابرجا می‌ماند و فروشنده باید خسارت خریدار را جبران کند.

ممکن است پرسیده شود که اگر همبستگی در عوض اقتضا دارد که تلف یکی باعث انحلال تعهد متقابل شود، چه تفاوت می‌کند که مبیع را خود بایع تلف کند یا حادثه خارجی آن را از بین ببرد؟

«پاسخ این است که اراده مشترک طرفین بر این قرار گرفته که، هرگاه حادثه‌ای مانع از اجرای یکی از دو تعهد شود. دیگری پای‌بند به عهد خود باقی نماند، ولی هر یک از دو طرف قرارداد انظار دارد که هم‌پیمان او با حسن نیت در اجرای عقد بکوشد و ظاهر این است که آنان نخواسته‌اند که پیمان خویش را متزلزل و وابسته به اراده بعدی متعهد سازند. فروشنده نمی‌تواند با تلف مبیع پیمانی را که بسته است منحل سازد زیرا حسن نیت اقتضا دارد که در نگهداری از مبیع و تسلیم آن به خریدار سستی و اهمال نکند و نتایج آن را به عهده بگیرد».[8]

مورد بعدی که می‌تواند نمایانگر تأثیر حسن نیت در عقد بیع باشد ضمان درک مبیع است، که در ماده 391 و با این عبارت که «در صورت مستحق للغیر درآمدن کل یا بعض از مبیع بایع باید ثمن را مسترد دارد و در صورت جهل مشتری به فساد، بایع باید از عهده غرامات وارده به مشتری نیز برآید» مشتری جاهل و با حسن نیت را مورد حمایت قرار داده است.[9]

ماده 680 قانون مدنی در مورد وکالت نیز جلوه دیگری از حسن نیت در عقود معین است. در این ماده آمده است: «تمام اموری که وکیل قبل از رسیدن خبر عزل به او در حدود وکالت خود بنماید نسبت به موکل نافذ است». «هر چند فلسفه وضع این ماده حفظ روابط خصوصی افراد و حقوق اشخاص ثالث است زیرا ممکن است وکیل، پس از انعقاد عقد وکالت و پیش از اعلان و ابلاغ خبر عزل به او معاملاتی را برای او انجام دهد و اگر موکل بتواند به استناد این عزل از حقوق و تعهدات ناشی از قرارداد وکیل شانه خالی کند به ثالث ضرر وارد شده و نظم عمومی جامعه مختل می‌گردد. اما مادامی که وکیل از این عزل جاهل بوده و به اعتقاد اینکه عقد وکالت هنوز معتبر است اقدامات و اعمال حقوقی را وکالتاً انجام می‌دهد آن اقدامات نسبت به موکل نافذ و معتبر است. این ماده که با تغییرات اندکی از ماده 2008 قانون مدنی فرانسه اقتباس شده است[10] و از مصادیق حسن نیت به معنای تصور اشتباه است.[11]

ه‍ – خیارات

از جمله خیاراتی که به عقیده برخی حقوقدانان[12]  متأثیر از حسن نیت است عبارتند از: خیار تأخیر ثمن (ماده 402 قانون مدنی) خیار تفلیس (ماده 380 قانون مدنی) خیار غبن (ماده 416 قانون مدنی) خیار عیب (ماده 422 قانون مدنی) و خیار تدلیس (ماده 438 قانون مدنی) که هر یک از این خیارات و تأثیر حسن نیت در آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

مورد اول خیار تأخیر ثمن است، درباره این خیار ماده 402 قانون مدنی می‌گوید: «هرگاه مبیع عین خارجی یا در حکم آن بوده و برای تأدیه ثمن یا تسلیم مبیع بین متبایعین اجلی معین نشده باشد اگر سه روز از تاریخ بیع بگذرد و در این مدت نه بایع مبیع را تسلیم مشتری نماید و نه مشتری تمام ثمن را به بایع بدهد، بایع مختار در فسخ معامله می‌شود» «در این مورد حسن نیت در اجرای قراردادها ایجاب می‌کند که اگر اجلی معین نشده باشد و سایر شرایط ماده فوق مهیا باشد مشتری ظرف سه روز ثمن را به بایع تسلیم کند و الا برای وی حق فسخ ایجاد خواهد شد».[13]

خیار تفلیس که در ماده 380 قانون مدنی ذکر شد عبارت از این است که: «در صورتی که مشتری مفلس شود و مبیع نزد او موجود باشد، بایع حق استرداد آن را دارد و اگر مبیع هنوز تسلیم نشده باشد می‌تواند از تسلیم آن امتناع کند» همانگونه که گفته شد استاد کاتوزیان این ماده را یکی از مصادیق حسن نیت دانسته است و همین عقیده مورد پذیرش دیگران نیز قرار گرفته است. [14]اما به عقیده ما مقررات مربوط به خیار تفلیس بیشتر با انصاف مطابقت دارد تا حسن نیت، زیرا همان‌گونه که خود استاد نیز اذعان دارند «در این مورد تأخیر در تأدیه ارادی نیست و در این عمل متقابل نمی‌تواند فروشنده را برای مدت نامعلومی به انتظار گذاشت پس معنی خودداری از تسلیم در این حالت بر هم زدن عقد و معاف شدن از اجرای تعهد است»[15]و این مطابق با انصاف است نه حسن نیت و این مورد با هیچ‌کدام از معانی حسن نیت یعنی صداقت و تصور اشتباه مطابقت نمی‌کند.

خیار بعدی که قابل انطباق با حسن نیت دانسته شده است خیار غبن است. این خیار که موضوع ماده 416 به بعد قانون مدنی است بدین صورت است که «هر یک ازمتعاملین که در معامله غبن فاحش داشته باشد، بعد از علم به غبن می‌تواند معامله را فسخ کند» و حتی خود واژه غبن از جمله به معنای «نیرنگ در معامله و نقض عهد»[16]  آمده است ریشه تاریخی خیار غبن نیز به این معنی نزدیک است زیرا پیامبر کسانی را که به استقبال کاروان‌ها می‌رفتند و پیش از ورود آن‌ها به شهر و آگاهی از بهای واقعی با آنان معامله می‌کردند از این اقدام (تلقی رکبان) نهی فرمود و به کاروانیان که خود را به سختی مغبون می‌یافتند اختیار فسخ داد،‌ زیرا آن را فریب و خدعه می‌دید [17]و می‌دانیم که فریب و خدعه حد اعلای سوء‌نیت است که عقلاً و اخلاقاً ناپسند و مذموم است. «هرچند در یک سیر تاریخی فقها انگیزه رفع ضرر از زیان دیده (لاضرر) و تأمین رضای کامل او (الا ان تکون تجاره عن تراض) را گسترش دادند و آگاهی فروشنده و خدعه او نیز از شرایط تحقق غبن حذف شد» [18]اما نقش حسن نیت به‌طور کامل در این خیار از بین نرفته است زیرا جهل مغبون به قیمت واقعی مبیع از شرایط تحقق خیار غبن است (ماده 418 قانون مدنی) و این همان معنای حسن نیت است. در آنجا که خریدار فرد غیر متخصصی است و به اعتماد و اتکای نظر فروشندگان کالا را می‌خرد نقش حسن نیت قوی‌تر است زیرا رفتار صادقانه و مبتنی بر حسن نیت در اجرای قرارداد اقتضا می‌کند که فروشنده متخصص قیمت حقیقی را از خریدار اخذ کند و نه بیشتر از آن را.

و- خانواده

در مباحث حقوق خانواده و نقض حسن نیت در آن می‌توان به موارد متعددی نظیر تدلیس در نکاح، حسن معاشرت زوجین با یکدیگر، وطی به شبهه و خسارات نامزدی اشاره کرد.

درباره حسن معاشرت زوجین ماده 1103 قانون مدنی می‌گوید: «زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند». حسن معاشرت زوجین با یکدیگر چیزی جز اجرای با حسن نیت حقوق و تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر نیست. مکلف نمودن زن و شوهر به رفتار صادقانه و پسندیده برای استحکام بنیان خانواده و جلوگیری از اختلافات بعدی است.[19] «در حقوق فرانسه نیز همسر متضرر از عمل متقلبانه شوهر، دارای حق طرح دعواست (ماه 243 قانون مدنی فرانسه)، به‌علاوه تقلب میان زن و شوهر می‌توان موجب مجازات باشد (ماده 1477 قانون مدنی فرانسه)».[20]

یکی از مواردی که بر اساس حسن نیت بنا شده است وطی به شبهه است. وطی به شبهه آن است که هرگاه در اثر شبهه اعم از حکمی یا موضوعی مرد و زن با یکدیگر نزدیکی نمایند چنین عملی را وطی به شبهه و طفل ناشی از این رابطه ولد به شبهه نامیده می‌شود[21] که در قانون مدنی نیز دو ماده 1164 و 1165 را به آن اختصاص داده است و حقوقدانان آن را یکی از مصادیق بارز حسن نیت می‌دانند.[22]

در ماده 1165 آمده است: «طفل متولد از نزدیکی به شبهه فقط ملحق به طرفی می‌شود که در اشتباه بوده و در صورتی که هر دو در اشتباه بوده‌اند ملحق به هر دو خواهد بود» در وطی به شبهه چون سوء‌نیت و قصد تجاوز به قانون‌شکنی در بین نیست و به تصور استحقاق نزدیکی به عمل آمده است اقدام مزبور و نتیجه آن باید محترم شمرده شود. در نتیجه و براساس حسن نیت (تصور اشتباه) رابطه زن و شوهر زنا تلقی نمی‌شود و طفل ولد‌الزنا محسوب نمی‌شود بلکه احکام فرزند مشروع نظیر حرمت نکاح و توارث (ماده 884 قانون مدنی) بر او بار می‌شود «بنابراین چنین طفلی مشمول حدیق «… وللعاهر الحجر» نخواهد بود.»[23]

درماده 1166 قانون مدنی نیز حسن نیت به معنای تصور اشتباه کاملاً هویدا است در این ماده آمده است: «هرگاه به‌واطه وجود مانعی نکاح بین ابوین طفل باطل باشد نسبت طفل به هر یک از ابوین که جاهل بر وجود مانع بوده مشروع و نسبت به دیگری نامشروع خواهد بود. در صورت جهل هر دو نسبت طفل به هر دو مشروع است. برای مثال اگر شخصی بدون آنکه از قاعده ابعدالاجلین در عده وفات زن حامل اطلاع داشته باشد پس از چهار ماه و ده روز از تاریخ وفات زوج و قبل از وضع حمل زوجه با او ازدواج کند، در این‌صورت نکاح بین زوجین به‌علت وجود مانع باطل است ولی به‌خاطر حسن نیت شخص جاهل به مانع مورد حمایت قانونگذار قرار گرفته است.

ز) مباحث مربوط به حقوق بین‌الملل خصوصی

در زمینه مباحث حقوق قراردادهای بین‌الملل خصوصی و ارتباط با حسن نیت علاوه بر مسأله تقلب نسبت به قانون که می‌تواند به نوعی با حسن نیت توجیه شود.[24] اهلیت اتباع خارجی برای معامله نیز می‌تواند تحت تأثیر حسن نیت باشد. در حقوق ایران بر طبق قاعده کلی مندرج در ماده 7 قانون مدنی دائر بر اینکه «احوال شخصیه اتباع بیگانه تابع قوانین دولت متبوع آنهاست» شامل اهلیت نیز می‌شود و لذا قاعده بر این است که اهلیت بیگانگان برای معامله کردن باید بر طبق قوانین دولت متبوع آنان تشخیص داده شود. در تأیید این معنی است که قسمت اول ماده 962 قانون مدنی مقرر می‌دارد: «تشخیص اهلیت هرکس برای معامله کردن بر حسب قانون دولت متبوع او خواهد بود…» «بنابراین اگر یک آلمانی در ایران اعمال حقوقی انجام دهد حسب‌القاعده باید سنی را که قانون آلمان برای رشد معین می‌کند که عبارت از بیست و یک سال تمام است در نظر گرفت و اگر فرد مزبور قبل از رسیدن به سن بیست و یک سال تمام در ایران معاملاتی کند با حکم به عدم صحت چنین معاملاتی نمود.»[25]

اما اعمال این قاعده مشکلاتی را در پی خواهد داشت زیرا بیگانگان که در ایران اقامت دارند ممکن است برای انجام معاملات فاقد اهلیت باشد و با اتباع ایران معامله کنند و در نتیجه عدم صحت معاملات مزبور اتباع ایران دچار زحمت و اشکال شوند، زیرا طرف ایرانی معمولاً از سن رشد مقرر در قوانین خارجی آگاهی ندارند و هرگاه طرف خارجی صحت معامله را به نفع خود نبیند به استناد اینکه طبق قانون دولت متبوع خود اهلیت معامله کردن ندارد خواهد توانست از انجام تعهدی که در قبال طرف ایران به عهده گرفته است خودداری نماید. برای جلوگیری از بروز چنین مشکلی در قسمت دوم ماده 962 قانون مدنی مقرر شده است که: «اگر یک نفر تبعه خارجه در ایران عمل حقوقی انجام دهد در صورتی که مطابق قانون دولت متبوع خود برای انجام آن عمل واجد اهلیت نبوده و یا اهلیت ناقصی داشته است آن شخص برای آن عمل واجد اهلیت محسوب خواهد شد.

[1] -موسوی بجنوردی،سید محمد(1385)،القواعد الفقیه،ج1، چ 2، تهران،مجد،ص25

[2] -جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1378)حقوق تعهدات،چ3،تهران، گنج دانش، ص 206.

[3] -همان،ص 202

[4] -وائل،مارگریت، حسن نیت، پیشین، ص 208.

[5] – حلی، ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن الحسن معروف به محقق حلی(1418ق)،المختصر النافع فی الفقه الامامیه، ج 1،موسسه مطبوعاتی الدینیه ، ص 454

[6]-کاتوزیان،ناصر(1383)،قواعد عمومی قراردادها، ج3،چ 4،تهران، شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا، ص 56.

[7] -کاتوزیان، ناصر(1378)،عقود معین، ج1، چ 7، تهران، شرکت سهامی انتشار، ص 195.

[8] -همان ،ص196

[9]-همان

[10] – وائل،مارگریت، حسن نیت، پیشین، ص 308.

[11] -جعفری لنگرودی،محمد جعفر، حقوق تعهدات، پیشین، ص 206

[12] -کاتوزیان،ناصر،قواعد عمومی قراردادها،ج 3،پیشین ، ص 57

[13] – کاتوزیان،ناصر(1383)،قواعد عمومی قراردادها،ج 5،چ4،تهران، شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا،ص 207

[14]- همان

[15] – همان

[16]- دهخدا،علی اکبر،لغت نامه دهخدا،ج 11، پیشین، ص 1660

[17] -نجفی ،مجمد حسننن ،جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام،ج 23،پیشین،ص 42

[18]- کاتوزیان،ناصر،قواعد عمومی قراردادها،ج 5، پیشین، ص 208

[19] -امامی،اسداله وصفایی،سید حسین(1383)،مختصر حقوق خانواده، چ 7، تهران، میزان، ص 213.

[20] -وائل،مارگریت، حسن نیت ، پیشین، ص 20

[21]- امامی،اسداله وصفایی،سید حسین،مختصر حقوق خانواده، پیشین، ص 213

[22] -جعفری لنگرودی،محمد جعفر،حقوق تعهدات،ص 206؛امامی و صفایی، مختصر حقوق خانواده ،ص 214.

[23] – جعفری لنگرودی،همان ؛امامی و صفایی،همان، ص 215

[24] -الماسی،نجاد علی(1373)،تعارض قوانین، چ 3، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ص 137 به بعد.

[25] -همان، ص 166​

تهیه مسکن یکی از اصلی ترین نیاز های بشر است و امروزه به یکی از بزرگ ترین دغدغه های ما تبدیل شده، چراکه هزینه های رهن و اجاره و یا خرید واحد های مسکونی بسیار سرسام آور شده است. از سویی دیگر پیدا کردن واحد متناسب با سلیقه و بودجه هر کسی، کار را سخت تر از قبل کرده است. چانه زدن با املاک ها، صرف ساعت های متمادی در آژانس های مسکن و گشتن خانه به خانه واحد های مسکونی نیز  یکی دیگر از مشکلات این حوزه به شمار می آید.

اگر برای خرید خانه در کانادا نیاز به اطلاعات دقیق دارید می توانید به سایت

https://melk.ca/blog

مراجعه نمایید

در این سایت شما می توانید اطلاعات مهاجرت به کانادا و اطلاعاتی درباره شهرهای کانادا به خصوص ونکور و تورنتو به دست بیاورید.

همچنین برای خرید خانه در تورنتو و اجاره خانه در ونکوور می توانید اطلاعات لازم را به دست بیاورید.

نداشتن اطلاعات در خصوص کیفیت و قیمت منطقه مورد نظر همیشه مساله ای چالش برانگیز در رهن و اجاره و خرید واحد های مسکونی بوده است.

همچنین اطلاعات از قوانین بسیار با اهمیت است و باید حتما در نظر داشته باشید و کمک گرفتن از مشاورین املاک معتبر و با تجربه بسیار به شما کمک می کند

سوالات پیام نور به صورت تلفیقی از سوالات تستی و تشریحی است. 6 نمره از امتحان پیام نور به صورت تشریحی و باقی آن به صورت تستی طرح می‌شود. معمولا دانشجویان پیام نور نزدیک به ایام امتحان این سوالات را بررسی می‌کنند. در حال حاضر سایت‌های متعددی وجود دارد که سوالات پیام نور را برای رشته‌های مختلف آرشیو کرده‌اند و دانشجویان می‌تواند به صورت رایگان و یا با پرداخت هزینه کم به این سوالات دسترسی پیدا کنند. اما چالش اصلی دانشجویان آمادگی برای امتحانات پیام نور است. معمولا منابع ارائه شده به دانشجویان دانشگاه پیام نور بسیار حجیم است و اصلا برای آمادگی امتحان پایان ترم مناسب نیست. بنابراین پیام نوریها در مدت زمان فرجه دردسر زیادی برای غلبه به این چالش دارند.

راه‌کارهای متنوعی برای آمادگی امتحان پایان ترم دانشگاه پیام نور وجود دارد. اولین و سخترین راه بررسی منابع حجیمی است که برای این درس پیشنهاد می‌شود. مثلا برای دروسی مانند ریاضی عمومی 1 و فیزیک 1 که در اغلب رشته فنی مهندسی و مدیریت وجود دارد، دانشجو باید یک کتاب 500 صفحه‌ای را مطالعه کند و بعد از آن به بررسی سوالات امتحان پایان ترم بپردازد. مسلما زمان زیادی لازم است که دانشجو بتواند تمام سرفصل‌ها را مطالعه کند و به سوالات امتحان مسلط شود. البته در بعضی از دروس تخصصی نیز استاد جزوه‌ای را ارائه می‌دهد که می‌تواند کمک خوبی برای تسلط سریع به امتحان پایان ترم باشد.

استفاده از ویدیو‌های آموزشی دومین راهکاری است که دانشجویان پیام نور می‌تواند برای آمادگی امتحان پایان ترم از آن استفاده کنند. سایت‌های‌ آموزشی نیز هستند که این گونه ویدیوها را ارائه می‌دهند. طبیعی است که هزینه این روش بالاتر است و دانشجو باید هزینه قابل توجهی برای دسترسی به این دوره‌ها ویدیویی هزینه کند. اما مشکل اساسی این روش این است که آموزش اختصاصی برای امتحان پیام نور وجود ندارد و اغلب صفر تا صد موضوع تدریس می‌شود. مدت زمان آموزش‌ها چیزی در حدود 30 الی 50 ساعت است و باز هم روش بهینه‌ای برای نمره گرفتن در پایان ترم نیست. البته توجه داشته باشید که دانشجو چه کتاب منبع را بخواند و یا از دوره‌های آموزشی مجازی استفاده کند می‌تواند به درس مسلط شود. بنابراین اگر هدف دانشجو صرفا پاس کردن امتحان پایان ترم نباشد دو روشی که تا کنون معرفی کرده‌ایم مناسب است.

ما می‌دانیم برای دانشجویان پیام نور داشتن صرف سوالات پایان ترم بدون اینکه آموزشی پشت آن باشد و یا ویدیو‌های صرفا آموزشی (که مختص پیام نور نیست) نمی‌تواند کمک شایانی به پیام نوریها انجام دهد. بنابراین ایده متفاوتی رو می‌خواهیم معرفی کنیم.

مجموعه یونی لند راهکار بسیار بهتری را به دانشجویان پیام نور پیشنهاد می‌کند. سایت آموزشی یونی لند سبک متفاوتی را پیش گرفته است. آموزش‌های یونی‌لند تیپ-محور است. در این سبک از آموزش دانشجو به اندازه نمره‌ای که نیاز دارد یاد می‌گیرد. ابتدا سوالات امتحانات پایان ترم یک درس خاص توسط استاد بررسی و آنالیز آماری می‌شود. سپس تیپ سوالات 7 تا 10 سال اخیر دسته‌بندی و امتیاز دهی و سوالات با فراوانی زیاد مشخص می‌شود.

تاکنون نتایج بسیار جالبی از این بررسی‌ها بدست آمده است. نتایج نشان می‌دهد در امتحانات پیام نور بسیاری از سوالات چند سال آخر بسیار شبیه و حتی عینا مشابه یکدیگرند. این موضوع کمک می‌کند تا دانشجویان پیام نور بتوانند در مدت زمان خیلی کوتاه نمره بسیار خوبی بدست آورند و به نوعی شب امتحانی نتیجه فوق العاده ای را از آن خود کنند. برای دروس عمومی مانند ریاضی عمومی 1، ریاضی عمومی 2، معادلات دیفرانسیل، ریاضیات مهندسی، آمار و احتمال و محاسبات عددی این سبک از آموزش بازدهی بسیار بالایی دارد.

در هر تیپ ابتدا یک درسنامه بسیار کوتاه داده می‌شود مثلا مرتبه معادله چیست و سپس تست‌های مربوط به آن حل می‌شود. از آنجایی که بخش بیشتری از نمره پایان ترم به صورت تستی است بنابراین ایده های تستی محوریت بیشتری دارند و تکنیک‌هایی آموزش داده می‌شود که حتی بدون علم دانشگاهی دانشجو بتواند تست مورد نظر را پاسخ دهد. حتی در درسی مانند محاسبات عددی که استفاده از ماشین حساب مجاز است آموزش جذابتر هم می‌شود. چرا که سوالات زیادی وجود دارد که قابل حل با ماشین حساب است و حتی اساتید هم از  آن بی خبر هستند.

بنابراین دانشجو پیام نور می‌تواند از این فرصت سوء استفاده کند و بدون آنکه محاسبه‌ای انجام دهد می‌تواند پاسخ تست را در زمانی کوتاه بدهد. بنابراین این سبک از آموزش یک آموزش شب امتحانی پیام نور تمام عیار و ساده است که می‌تواند نمره دلخواه دانشجو پیام نور را تضمین کند.

فروشگاه اینترنتی دیجی‌همکار (Digihamkar) بزرگ‌ ترین فراهم کننده سیستم ها و دوربین های مداربسته امنیتی حرفه ای  و تجهیزات حفاظتی در کشور است. ما مفتخریم که بیشترین قابلیت انتخاب انواع دوربین های مدار بسته امنیتی موجود را برای شما فراهم آوردیم. تمام مشتریان ما اعم از کسب و کارهای کوچک و بزرگ، سازمان ها، آموزشگاه ها، فروشگاه ها، مدارس، دانشگاه ها و همچنین صاحبان خانه ها که محصولات برند و حرفه ای را ترجیح می دهند، از پیشروی این صنعت، یعنی فروشگاه دوربین مدار بسته دیجی همکار حمایت می کنند.

همه محصولات ما با استفاده از آخرین تکنولوژی های روز و اجزای با کیفیت طراحی شده تا برترین وضوح تصویر را برای شما به ارمغان بیاورد. همچنین حجم وسیعی از کالاهای دیجیتال (موبایل، تبلت و کتابخوان‌ ها، لپ‌تاپ، کامپیوتر و لوازم جانبی، ماشین های اداری و لوازم جانبی کالای دیجیتال)، سیستم های حفاظتی نظارتی (دوربین مداربسته، انواع ضبط کننده های ویدیویی DVR و NVR، دستگاه مرکزی اعلام سرقت (دزدگیر))، لوازم جانبی دوربین مداربسته، محصولات هایک ویژن، محصولات داهوا، نرم افزار (مالی حسابداری، امنیتی آنتی ویروس، سیستم عامل)، مجموعه نرم افزاری از برندهای متنوع، متعدد و سرشناس جهانی همچون اپل، سونی، سامسونگ، ال جی، اچ پی، کانن، بوش، هایک ویژن، داهوا، طرفه نگار و … از سوی دیجی‌همکار در اختیار شما قرار می گیرد. ضمنا حمل و نقل رایگان برای سفارش‌های بالای ۱۰۰ هزارتومان برای کل کشور می باشد.

فروشگاه اینترنتی دیجی‌همکار

​

فروسیلیسیم

حقوق جزای عمومی

جاذبه های گردشگری

گسترش مسئولیت‏های قراردادی

هزینه یابی

کسب و کار استاندارد

 برونسپاری

بانکداری اینترنتی

مدیریت کیفیت

 اصول اکوتوریسم 

ردیاب خودرو چیست؟

ردیاب خودرو یک دستگاه کوچک کمی بزرگ تر از قوطی کبریت میباشد که سیمکارت میخورد و بوسیله آن میتوانیم از محل خودرو خود باخبر شویم و آنرا ردیابی نماییم.
ردیاب خودرو که سامانه خودرویاب هم گفته میشود وسیله ای کوچک با امکان نصب آسان و سریع است که برای فعالیت نیاز به یک سیم کارت دارد؛ دائمی و یا اعتباری بودن و نوع اپراتور سیم کارت هم مهم نیست.
ردیاب ماشین که برخی آن را با نام جی پی اس (GPS) ماشین می شناسند ، وسیله ای کوچک است که به صورت مخفی در یکی از قسمت های خودرو مانند درب یا داشبورد قرار می گیرد و با یک سیم کشی ساده به خودرو متصل می گردد. پس از نصب ردیاب ماشین، مالک یا مسئول خودروی مربوطه قادر است از هر فاصله ای و در هر ساعت شبانه روز وضعیت خودرو را کنترل کند.
و محل دقیق خودروی خود را روی نقشه ببیند.

کاربرد ردیاب خودرو
از این دستگاه میشه استفاده های زیادی کرد که در زیر به چند تایی از آنها اشاره میکنیم.
پیدا کردن ماشین دزدیده شده هست
ردیابی کردن جاهایی که فرزند یا همسرمون داره با ماشین میره
خبردار شدن از نحوه استفاده کارمندان از وسیله نقلیه شرکت و میزان ساعت کار آنها.
ردیاب خودرو می تواند اطلاعات جالبی از ماشین شما را در اختیارتان قرار دهد؛
برای مثال می توان به میزان مصرف سوخت، مسافت طی شده در سفر، نمایش جاده ها و مسیر های عبوری بر روی نقشه اپلیکیشن، هشدار سرعت غیر مجاز، هشدار جابجایی خودرو خاموش، مکالمه با سرنشینان خودرو از راه دور، ابعاد کوچک و نصب آسان، قابلیت خاموش کردن خودرو در هر کجا و هر زمان تنها با داشتن یک گوشی همراه و … اشاره کرد.
با این امکانات در هر لحظه و هر جا می توانید مراقب و جویای حال سرنشینان خودرو خود باشید.

روی چه ماشینهایی قابل نصب است؟
همه ماشین ها و حتی موتور سیکلت ها.

کجای ماشین نصب میشود؟
ردیاب خودرو را میتوان در هر جایی از ماشین نصب کرد. معمولا یک محل ثابت ندارد. اگر جای ثابتی داشت برای دزدها خوب میشد و ساده تر میتوانستند آنرا پیدا کنند. جاهایی از ماشین که سیمکشی برق خودرو موجود است براحتی میتوان آنرا جاسازی کرد.

نحوه نصب ردیاب خودرو
انواع ردیابها شیوه های نصب متفاوتی دارند. هر چه مدل ردیاب شما امکانات بیشتری داشته باشد نصب آن پیچیده تر میگردد. مدلهای ساده فقط نیاز به اتصال سیم مثبت و منفی به برق خودرو دارد. در کل ردیابهای خودرو شبیه دزدگیر ماشین میباشند. همراه آنها نقشه نصب نیز وجود دارد. در صورتی که از برق خودرو سر دربیاورید به آسانی طبق نقشه میتوانید آنرا نصب کنید ولی اگر شک دارید میتوانید با مراجعه به هر نصاب دزدگیری کار نصب را به آنها بسپارید. آنها بوسیله نقشه نصب در عرض کمتر از نیم ساعت دستگاه را در محل موردنظرتان نصب و جاسازی میکنند.

ردیاب خودرو چطور کار میکند؟
دو تکنولوژی اصلی که در ردیاب وجود دارد جی پی اس و سیمکارت میباشد.ردیاب خودرو بوسیله gps طول و عرض جغرافیایی وسیله نقلیه را بدست می آورد و بوسیله سیمکارت این مختصات را برای صاحب خودروارسال مینماید وبدین وسیله میتوان کار ردیابی را انجام داد.در برخی ردیاب ها از دکل های موبایل BTS و وای فای های محیط نیز استفاده میشود تا مکان یابی سریعتر انجام شود.

با چه سیمکارتی کار میکند؟
با همه سیم کارتها کار میکند سیم کارتی انتخاب کنید که در محل مورد نظر شما آنتن دهی بهتری دارد.

مصرف ماهانه شارژ مورد نیاز سیمکارت چقدر هست؟
ابن کاملا بستگی به تنظیمات شما دارد. ردیاب هم حالت آنلاین و هم حالت آفلاین دارد. در حالت آنلاین شما مشخص میکنید هر چند وقت یکبار اطلاعات را دستگاه برای سرور ارسال کند هر چه در زمان کوتاه تری اطلاعات ارسال شود هزینه اینترنت بیشتر میشود البته میتوانید از بسته های اینترنتی استفاده کنید و ماهی حدود هزار تا ۳ هزار تومن هزینه اینترنت بشود!

کاربرد های بیشتر
ردیابها علاوه بر ردیابی کردن امکانات جانبی دیگه ای هم عرضه میکنند :
شنود:برخی از ردیابها یک میکروفن داخلی یا خارجی دارند که بوسیله ان میتوان صدای داخل کابین را شنید.
باز و بستن در:بعضی از آنها به سیستم درهای ماشین وصل میشوند و به راننده این امکان رو میدهند که بتواند با موبایل از هر فاصله ای در خودرو رو باز و بسته کنه.
خاموش کردن خودرو: خاموش کردن خودرو با موبایل یک امکان جانبی دیگر است که برخی ردیاب ها دارند.

هشدارهای ردیاب به چه صورت است؟
ردیاب در شرایط مختلف به تلفن همراه شما پیامک ارسال میکند و شما را مطلع میسازد

• باز شدن درهای خودرو
• روشن شدن خودرو
• حرکت خودرو
• آژیر کشیدن خودرو
• حرکت با سرعت بیشتر از حد مجازتعریف شده توسط شما
• خارج یا وارد شن به یک محدوده خاص
• تصادف کردن خودرو
• کنده شدن ردیاب از ماشین
• کم شدن باطری اضطراری داخلی ردیاب
• ۱۰ . ورود خودرو به منطقه کور و بدون سیگنال gps
  * البته همه ردیاب ها همه این توانایی ها را ندارند.

قیمت ردیاب خودرو چقدر است ؟
برای یافتن مدلهای ارزان قیمت ردیاب مطلب ارزانترین ردیاب خودرو را مطالعه نمایید همچین یک لیست قیمت از ردیاب های موجود در بازار تهیه کرده ام که میتوانید مطلب لیست قیمت ردیاب خودرو را مطالعه کنید.

لیست قیمت ردیاب خودرو

لیست قیمت ردیاب خودرو

ردیاب خودرو لندر مدل LD-57 قیمت ۶۰۰,۰۰۰ تومان
ردیاب خودرو کانکاکس مدل GT-06N قیمت ۶۰۰,۰۰۰ تومان
ردیاب خودرو مدل G900 قیمت ۶۰۰,۰۰۰ تومان
ردیاب خودرو زیتونیکس مدل ZX01 قیمت ۶۲۰,۰۰۰ تومان
ردیاب خودرو زنوتیک مدل GT06N قیمت ۶۸۰,۰۰۰
ردیاب خودرو سینوترک مدل ST906 قیمت ۶۲۷,۰۰۰ تومان
ردیاب خودرو مدل CCURA قیمت ۶۳۰,۰۰۰ تومان
ردیاب خودرو زنوتیک مدل GT06N قیمت ۶۸۰,۰۰۰
ردیاب خودرو مدل RQ-16 قیمت ۶۵۰,۰۰۰ تومان
ردیاب خودرو مدل ET25 قیمت ۶۵۰,۰۰۰ تومان
ردیاب خودرو مدل N7 قیمت ۶۷۰,۰۰۰ تومان
دستگاه ردیاب و ضد سرقت خودرو دی ان او مدل V3 قیمت ۶۷۵,۰۰۰ تومان
ردیاب خودرو مدل ULC-GT06 قیمت ۶۸۰,۰۰۰ تومان
ردیاب تک یاب جی پی اس مدل خودرویاب GT103 قیمت ۶۹۰,۰۰۰ تومان
ردیاب خودرو جی پی اس ترکر مدل GPS-101 قیمت ۷۵۰,۰۰۰
ردیاب خودرو مدل GT06F۷۰۹,۰۰۰ تومان
ردیاب خودرو مدل GT06F-Multifunctional قیمت ۷۰۹,۰۰۰ تومان
ردیاب خودرو تلتونیکا مدل fmb920 قیمت ۷۵۹,۰۰۰ تومان
ردیاب خودروی اگزد مدل G3 قیمت ۷۶۰,۰۰۰ تومان
ردیاب خودروی اگزد مدل G4 قیمت ۷۷۸,۰۰۰ تومان
ردیاب شخصی کیوبیت مدل TS-200x قیمت ۷۸۰,۰۰۰ تومان
ردیاب جی پی اس ردیاب دلتا مدل ۲۰۳A قیمت ۷۸۰,۰۰۰ تومان
ردیاب خودروی چیرکار مدل AHB قیمت ۷۸۸,۰۰۰ تومان
ردیاب نفریاب مینی ترکر مدل Mini Tracker A9 قیمت ۷۹۹,۰۰۰ تومان
ردیاب ساعتی های ویژن مدل WT5 قیمت ۹۸۵,۰۰۰ تومان
ردیاب خودرو اسمارتک مدل VT08 قیمت ۸۴۰,۰۰۰ تومان

لیست قیمت ردیاب خودرو
ردیاب خودرو رادشید مدلAVL X1 قیمت ۸۵۰,۰۰۰ تومان
ردیاب خودرو اسمارتک مدل VT-08 قیمت ۸۷۰,۰۰۰ تومان
ردیاب هوشمند خودرو مدل AGT-610 قیمت ۹۵۰,۰۰۰ تومان
ردیاب خودرو جی پی اس ترکر کد ۷۰۵ قیمت ۱,۰۹۰,۰۰۰ تومان
ردیاب خودرو های ویژن مدل AS3 قیمت ۱,۱۹۹,۰۰۰ تومان
ردیاب خودرو های ویژن مدل AS4 قیمت ۱,۲۴۹,۰۰۰ تومان
مسیریاب خودرو پروجین مدل N-380 قیمت ۱,۲۰۰,۰۰۰ تومان
ردیاب ماهواره ای خودرو زنوتیک مدل Xenotic car tracker مجموعه ۲ عددی قیمت ۱,۲۸۰,۰۰۰ تومان
دستگاه ضدسرقت و ردیاب خودرو مجیک بوف مدل Basic قیمت ۱,۲۵۰,۰۰۰ تومان
ردیاب خودرو های ویژن مدل VT1000 قیمت ۱,۴۰۰,۰۰۰ تومان
مسیریاب خودرو هوگل مدل P2P400 قیمت ۱,۶۵۰,۰۰۰ تومان
مسیریاب خودرو هوگل مدل P2P800 قیمت ۱,۸۰۰,۰۰۰ تومان
ردیاب خودرو مدل AT4 قیمت ۱,۸۰۰,۰۰۰ تومان

مجموعه ای از افراد که برای انجام فعالیتی خاص با همدیگر همکاری می نمایند، می توانند یک شرکت یا مؤسسه را تشکیل دهند. با این حال، هر نوع فعالیتی مستلزم نوع خاصی از شرکت می باشد، به بیان ساده تر برای ثبت شرکت، ابتدا بایستی نوع شرکت خود را بشناسیم و در مورد آن اطلاعات لازم را کسب کنیم. در اینجا سعی خواهیم کرد شما را با انواع متفاوت شرکت ها و نحوه ثبت آنها آشنا سازیم.

هفت نوع شرکت در ماده ۲۰ قانون تجارت ذکر شده است که عبارتند از :

1. ثبت شرکت سهامی عام و خاص
2. ثبت شرکت با مسئولیت محدود
3. ثبت شرکت تضامنی
4. ثبت شرکت مختلط غیر سهامی
5. ثبت شرکت مختلط سهامی
6. ثبت شرکت نسبی
7. ثبت شرکت تعاونی تولید و مصرف

در ثبت شرکت ها، تعداد اعضا، اهداف اعضا و مسئولیت هر عضو در تعیین نوع شرکت نقش مهمی ایفا می کند.

مراحل ثبت شرکت

هزینه ثبت شرکت

پس از اینکه اطلاعات لازم در مورد ثبت شرکت و مراحل آن را از این صفحه کسب کردید و تصمیم لازم را در مورد اینکه می خواهید چه شرکتی را ثبت نمایید اتخاذ کردید، مهمترین مساله ای که پیش می آید، اطلاع از هزینه های ثبت شرکت است تا بتوانید در مورد هزینه ها و دیگر مسائل تصمیم گیری نمایید.

تخمین و بررسی هزینه ثبت شرکت یکی از مهمترین اقداماتی است که متقاضیان ثبت شرکت انجام می دهند و اطلاع دقیق و بروز از هزینه های ثبت شرکت مستلزم تجربه و دانش کافی از تمامی اقدامات لازم ثبت شرکت از اولین گام تا انتها و همچنین اطلاع از آئین نامه ها و دستورالعمل های اداره ثبت شرکت ها و انجام مستمر و هر روزه امور ثبت شرکت است.

البته به این نکته نیز توجه داشته باشید معیار های زیادی در تعیین هزینه ثبت شرکت دخیل است مثلا اگر شرکت تان کوچک باشد، هزینه روزنامه رسمی یک قیمت است، اگر شرکت تان بزرگ باشد ، هزینه روزنامه رسمی گران تر خواهد شد.

نه تنها روزنامه رسمی بلکه هزینه های دیگر نظیر وکیل، آگهی های ثبتی، واریزی های قانونی و … نیز نسب به نوع شرکت، تعداد اعضا، موضوعات شرکت و … متغیر و متفاوت خواهد بود.

لذا به جهت اینکه از هزینه هی دقیق اطلاع پیدا کنید می بایست یا خودتان همه هزینه ها را محاسبه کنید و هزینه نهایی را بدست آورید یا از طریق فرم زیر مشخصات خود را همراه با شرکتی که در نظر دارید ثبت نمایید، ارسال نموده و کارشناسان ثبتی نخستین طی ۲۴ ساعت کاری ، مشخصات شما را بدقت بررسی کرده و در صورت نیاز با شما تماس گرفته، همه جوانب را در نظر گرفته و آن را به شما اعلام می نمایند.

مراحل ثبت شرکت 

مراحل ثبت شرکت در اداره ثبت شرکتها چگونه است؟ این سوال یکی از سوالات پر تکرار متقاضیان ثبت شرکت است و ما در ادامه در جهت پاسخ به این سوال و همچنین آشنایی بیشتر شما هفت مرحله اصلی مربوط به ثبت شرکت را توضیح داده ایم :

1. تعیین نوع شرکت
2. انتخاب شرکاء و سهامداران
3. تعیین سرمایه شرکت و آورده ها
4. تعیین موضوع فعالیت شرکت
5. تعیین نام شرکت
6. تعیین سمت اعضا هیئت مدیره و وضعیت حق امضاء شرکت
7. تهیه و امضا مدارک شرکت

مدارک لازم برای ثبت شرکت

به طور کلی مدارک لازم برای ثبت انواع شرکت ( مدارک ثبت شرکت ) به شرح ذیل می باشد :

• الف : کپی مدارک هویتی شامل شناسنامه و کارت ملی ، گواهی عدم سوء پیشینه مدیر عامل و اعضای هیات مدیره، کپی شناسنامه و کارت ملی و گواهی عدم سوء پیشینه بازرس اصلی و علی البدل ( در شرکت های سهامی خاص )
• ب: نام شرکت
• ج: موضوع فعالیت شرکت
• چ: میزان سرمایه شرکت
• و: آدرس شرکت ( می بایست فقط در محدوده منطقه ثبتی باشد )
• ه: تعیین سهامداران و میزان سهام آن ها
• ز: تعیین مدیران شرکت و سمت آن ها ( مدیر عامل ، رییس هیات مدیره ، نایب رییس هیات مدیره )
• ی: اسامی اشخاصی که حق امضا دارند.
• د: تعیین بازرسین شرکت ( مخصوص شرکت های سهامی خاص)

موسسه حقوقی فکر برتر با بیش از یک دهه سابقه در ارائه خدمات ثبتی همچون ثبت شرکت ، ثبت برند، ثبت تغییرات شرکت ، اخذ کارت بازرگانی و سایر خدمات ثبتی مرتبط آماده خدمت رسانی به مشتریان و مدیران شرکت ها می باشد . تلفن تماس : ۰۲۱۴۲۱۴۳